Halverwege tussen droom en daad
Voorafgaand aan de verkiezingen van maart 2017 publiceerde brancheorganisatie Nederland ICT een vlammend verkiezingsmanifest met daarin zes grote ambities. De algemene boodschap was dat ‘de politiek’ onvoldoende doordrongen was van het belang en de urgentie van digitalisering. Nederland dreigde af te glijden. In sommige opzichten was het vijf voor twaalf…
Het heeft even geduurd, maar nu, ruim een jaar later, hebben we een nieuw kabinet en ligt er een uitgebreid regeerakkoord. Hoe ziet Nederland ICT de digitale toekomst van ons land onder de leiding van dit nieuwe kabinet? Moeten we ons zorgen maken? Of is er reden voor optimisme en vertrouwen? In gesprek met Lotte de Bruijn en Jeannine Peek, respectievelijk directeur en voorzitter van Nederland ICT.
De nieuwe coalitie van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie presenteerde op 10 oktober onder de titel ‘Vertrouwen in de toekomst’ een uitgebreid regeerakkoord. Uit die titel blijkt al direct dat het nieuwe kabinet optimisme en ambitie wil uitstralen. Een van de vier speerpunten is ‘meer zekerheid en kansen van een nieuwe economie’. Om dat mogelijk te maken wordt er geld uitgetrokken voor “innovatie, digitalisering en een aantrekkelijk ondernemersklimaat voor bedrijven”. Dat lijkt geheel in lijn met het manifest dat Nederland ICT vorig jaar publiceerde in aanloop naar de verkiezingen.
De nieuwe regering wil optimisme en vertrouwen uitstralen. Is daar naar de mening van Nederland ICT ook reden toe, op basis van het regeerakkoord?
“Dit is verreweg het meest digitale regeerakkoord ooit”, vindt Lotte de Bruijn. De coalitie noemt investeren in digitalisering als een van de speerpunten. Belangrijke randvoorwaarden als cybersecurity, digitale overheid en onderwijs komen in het regeerakkoord aan bod. De Bruijn: “Dat schept vertrouwen voor bedrijven in de digitale sector. Maar onvoorwaardelijk is dat vertrouwen in het nieuwe kabinet nog niet. Het zal je niet verbazen dat we tegelijkertijd nog verbeterpunten zien. Wat we nog missen, is een integrale visie op digitalisering.”
Peek en De Bruijn zijn positief over het feit dat het nieuwe kabinet zich zeer bewust lijkt van het belang en de urgentie van digitalisering. Tegelijkertijd zal pas uit concrete acties moeten blijken of deze bewustwording zich echt vertaalt in de praktijk van alledag. “The proof of the pudding is in the eating”, aldus Peek.
Vinden jullie dat jullie als Nederland ICT in het regeerakkoord concrete successen hebben geboekt?
De Bruijn: “Zeker. Voorbeelden daarvan vind ik het opnemen van digitale geletterdheid in het curriculum, en het Digital Trust Center om ervoor te zorgen dat ook het MKB ergens terecht kan met vragen over cybersecurity.” Tegelijkertijd constateren Peek en De Bruijn dat het belang van een integrale visie op onderwerpen zoals blockchain en artificial intelligence nog onvoldoende wordt gezien. “De impact van bijvoorbeeld blockchain op de zorg of op de logistiek is potentieel enorm. Dit zijn zaken die individuele ministers en ministeries overstijgen”, meent De Bruijn. In het eerder genoemde verkiezingsmanifest bepleitte Nederland ICT het instellen van een ministerieel topteam om dit soort overstijgende onderwerpen – cybersecurity, digitale infrastructuur, mobiliteit – aan te pakken. Dat topteam is er echter nog niet.
Peek: “Een ander succes is dat wij veel medestanders hebben gevonden, onder bedrijven, politieke partijen maar ook andere brancheverenigingen. Partijen die het met ons eens zijn, en die zich samen met ons sterk willen maken voor digitalisering van Nederland. Samenwerking is uiteindelijk cruciaal om dit soort onderwerpen tot een succes te brengen.”
In ons gesprek voor de verkiezingen noemden jullie Onderwijs & Arbeidsmarkt als cruciaal thema. Op welke punten stelt het regeerakkoord jullie wat dit betreft gerust en wat mist er nog?
De Bruijn: “Geruststellend vind ik dat het onderwerp nu serieus op de agenda staat en dat is toegezegd dat het curriculum versneld wordt aangepast op een aantal digitale onderwerpen. Maar het gaat ons nooit snel genoeg. Want snel schakelen is echt van levensbelang.” De Bruijn wijst er op dat tot 2021, wanneer het curriculum zal zijn aangepast, alweer ruim een miljoen kinderen de schoolbanken zullen hebben verlaten die nog niet de juiste kennis en vaardigheden hebben. “Wij halen onze voet niet van het gaspedaal”, zegt De Bruijn. Snelheid is geboden. Zo kijkt Nederland ICT nu nadrukkelijk naar de ‘banen van de toekomst’. “We hebben nog geen idee voor welke beroepen wij kinderen nu opleiden”, zegt De Bruijn, “maar we weten wel dat onderwerpen als AI en IoT cruciaal zullen worden. De arts, maar ook de boer van de toekomst zal geconfronteerd worden met data-analyse, en hij of zij zal daar dus kennis over moeten hebben.” Zelflerende data, robotisering, blockchain, machine learning, het zijn volgens Peek en De Bruijn technologieën en thema’s die de arbeidsmarkt ingrijpend gaan beïnvloeden.
Peek: “Blockchain is nu weliswaar in opkomst, maar op dit moment toch nog vrij klein. Uiteindelijk zal het disruptief uitwerken. Met gevolgen voor bijvoorbeeld banken en notarissen, hypotheken, maar ook voor veiligheid en vertrouwen enzovoort.”
De Bruijn: “Ik merk dat dit soort thema’s voor vele van onze gesprekspartners nog ver van hun bed is, maar ik voel het als onze verantwoordelijkheid om ze toegankelijk en begrijpelijk te maken, en erover te gaan denken, praten en discussiëren.”
Veel is natuurlijk nog onduidelijk. En er zijn toch ook grote bedreigingen?
“Ik vind dat men nog veel te vaak blijft hangen in een vraag als: willen we hier iets mee?” zegt De Bruijn. “Terwijl de trein het station allang heeft verlaten. We zouden veel meer de kansen en mogelijkheden moeten zien, in plaats van de beren op de weg en de bedreigingen.” Peek valt haar bij en wijst erop dat het een vreemde gedachte is om te denken dat je dit soort ontwikkelingen nog zou kunnen tegenhouden: “Op dit moment zie je op allerlei terreinen nieuwe initiatieven ontstaan. Die worden allemaal steeds groter. Het is niet een kwestie van ‘willen we hier iets mee’, we zullen wel moeten! Sterker nog: we kunnen er ook heel veel mee. Over robotisering wordt bijvoorbeeld vaak negatief gedaan, terwijl het juist een hele positieve uitwerking kan hebben in een beroep als de verpleging. Het is toch fantastisch dat de robot de kamer stofzuigt, waardoor de verpleger weer echt de tijd kan nemen voor een gesprek met de patiënt?”
Is het glas half leeg of half vol?
De Bruijn: “Half vol! Het kabinet lijkt zich bewust te zijn van het belang van digitalisering en ICT. Maar waar het nu om gaat is: actie, dingen doen!” Zelf staat De Bruijn zo’n drie uur per dag in de file. Volgens haar ‘van de zotte’ en op te lossen door maximaal in te zetten op zoiets als de autonome auto. Zo zijn er op het gebied van duurzaamheid veelbelovende smart grid-ontwikkelingen. “Dit soort ontwikkelingen moeten uit de proeftuinfase worden gehaald en opgeschaald worden naar grotere gebieden en multidisciplinaire samenwerking.”
Peek sluit af: “Natuurlijk zijn wij positief over de aandacht en het bewustzijn die spreken uit het regeerakkoord, maar vanaf nu gaat het om: doorpakken!”
De Zes Thema’s van Nederland ICT
- Vertrouwen (cybersecurity)
- Digitale Overheid
- Onderwijs & Arbeidsmarkt
- Duurzaamheid
- Innovatie
- Infrastructuur
Op de website van Nederland ICT is – per thema – een gedetailleerde analyse te vinden van het nieuwe regeerakkoord (www.nederlandict.nl).
Enkele ict-portefeuillehouders over het regeerakkoord
Joost Farwerck, Member of the Board en COO KPN, portefeuillehouder Cybersecurity
“Het is goed om te zien dat het kabinet miljoenen extra investeert in cybersecurity. De fase van awareness is voorbij, nu zijn concrete maatregelen nodig om de maatschappij en het bedrijfsleven weerbaar te maken tegen cyberdreigingen. De ict-sector speelt daarbij een cruciale rol door andere sectoren te ondersteunen en te adviseren over het beter digitaal beveiligen van bedrijven.”
Prof.dr. Anwar Osseyran, managing director SURFsara, Portefeuillehouder Duurzaamheid
“Het regeerakkoord van Rutte III heeft de klimaatdoelstellingen voor 2030 aangescherpt, wat de noodzakelijke energietransitie de komende jaren flink zal versnellen. Slimme ict-oplossingen zullen hierin een belangrijke rol spelen om in alle sectoren efficiënter met energie om te gaan en het duurzame energienetwerk van de toekomst mogelijk te maken.”
Eugene Tuijnman, CEO SLTN Inter Access, Portefeuillehouder Innovatie
“Innovatie krijgt de ruimte in het nieuwe kabinet. In de zorg, mobiliteit en financiële sector worden de kansen van digitalisering gezien. Meer ruimte om te experimenteren met regels moet innovaties ook meer ruimte geven. Een focus om meer maatschappelijke thema’s als leidraad te nemen in plaats van sectoren lijkt ook een verbetering. Alleen moet er dan breed worden gekeken naar relevante technologieën en de impact die ze gaan hebben in de maatschappij. Al met al dus wel aandacht voor de digitalisering, maar de enorme impact die deze digitalisering de komende jaren gaat hebben op de samenleving wordt nog niet genoeg onderkend.”
Jeroen Versteeg, Group Sales Officer, Applications Services Continental Europe Capgemini, Portefeuillehouder Digitale Overheid
“We zijn blij met de aandacht voor een betere digitale dienstverlening in het regeerakkoord en de ambitieuze digitale agenda die gaat komen. Voor een echte innovatieve dienstverlening vanuit de overheid blijft de samenwerking met de ict-sector daarbij essentieel. Vanuit Nederland ICT zoeken we dan ook actief de samenwerking op met overheden.”
Ernst-Jan Stigter, Algemeen directeur Microsoft Nederland, Portefeuillehouder Onderwijs & Arbeidsmarkt
“Dit kabinet kan echt het verschil maken om generaties Nederlanders klaar te stomen voor de digitalisering. In het akkoord ligt een ambitie om digitale geletterdheid wettelijk te verankeren, maar ook moet iedere werknemer investeren in zijn of haar eigen ontwikkeling. Papier is geduldig, maar nu de praktijk!”
Ruud Klein Schiphorst, Country Manager Nokia Nederland, portefeuillehouder Infrastructuur
“De regering stelt in het akkoord digitale koploper te willen zijn. Een prachtige en gedurfde ambitie waaraan de sector graag een bijdrage levert. Digitale toepassingen van de toekomst vragen om een state of the art telecominfrastructuur. Vooral op het gebied van 5G en de daarvoor benodigde frequentieruimte zijn er helaas nog een hoop knelpunten die aandacht vragen. In dit stadium moeten vooral de vereenvoudiging van uitrolprocedures, landelijke dekking behoeftes en frequentie en technologie standaardisatie met onze buurlanden centraal staan.”
