De keerzijde van digitalisering

Alles wordt en moet digitaal. Daar waar ICT afgelopen decennia vooral ingezet werd voor de optimalisatie van backoffice bedrijfsprocessen, bepaalt technologie vandaag de dag het verschil tussen winnen en verliezen. Meer dan ooit is ICT hét strategische instrument voor nieuwe verdienmodellen, directe klantinteractie en innovaties voor meer concurrentievoordeel. Maar er is een keerzijde.

 

Wie had twintig jaar geleden kunnen bedenken dat een goede bankieren-app of een internetwinkel die uitmunt in gebruiksvriendelijkheid klanten doet besluiten om voor bedrijf A of B te kiezen? De digitale presentatie bepaalt steeds meer het succes van een organisatie. Directie en it-management van een bedrijf beseffen dat maar al te goed. Een relatief kleine fout in de it-systemen kan tot grote reputatieschade leiden. Via een olievlek op sociale media is dat zo gepiept. Bovendien worden it-systemen ook nog eens flink op de proef gesteld door digitale inbrekers. Kortom, de afhankelijkheid en complexiteit van it-systemen is groter dan ooit.

Geen wonder dat it-managers steeds meer aandacht besteden aan it-kwaliteitszorg. Een logische reactie gezien de belangen die op het spel staan. Daar staat tegenover dat de kosten voor steeds intensievere kwaliteitscontrole de pan uit rijzen. Uit jaarlijks onderzoek van Capgemini, Sogeti en HP blijkt dat de gemiddelde organisatie nu al 35 procent van het totale it-budget besteedt aan het testen van it-systemen. Dit percentage is in een paar jaar tijd verdubbeld en volgens datzelfde onderzoek stijgen deze uitgaven tot 40 procent van het it-budget in 2019. Een onhoudbare situatie, zo vertellen de respondenten. Aanpak van kwaliteitszorg moet anders om het tij te keren.

 

Teveel handwerk

De afgelopen twintig jaar is het beoordelen van de kwaliteit van it-systemen een vak apart geworden. Gestructureerd testen door testspecialisten werd een normaal onderdeel van het proces van ontwerp, ontwikkeling en bouw van applicaties en infrastructuur. Het testen transformeert steeds meer van een specialisatie aan het einde van de ontwikkelcyclus, naar een geautomatiseerd proces als integraal onderdeel van het gehele software-ontwikkelproces. Inmiddels vindt 46 procent van het testen van de it-kwaliteit plaats in een agile omgeving. Allemaal veranderingen die ten goede komen aan de kwaliteitsborging van it-systemen. Echter, de organisatie blijft steen en been klagen over stijgende kosten en langdurige ontwikkelprocessen. De druk om bijvoorbeeld snel met nieuwe applicaties op de markt te komen, is immers groot. Dus hoe moet het beter of anders?

Ondanks de toename van geautomatiseerd testen, is softwaretesten nog altijd veel handwerk. Daardoor zijn de kwaliteitsprocessen nog maar weinig goedkoper en sneller geworden. Inmiddels biedt de markt weliswaar goede geavanceerde hulpmiddelen die de testautomatisering verder kunnen brengen.

 

Onnodig veel testsets

Verder blijkt dat veel organisaties onnodig veel testen. Niet alleen als het gaat om de hoeveelheid testcases maar zeker ook de verregaande vorm van testen. Angst regeert. Als we maar zoveel en zo intensief mogelijk testen, treft ons geen blaam, zo lijkt het adagium. Onderzoek in de VS bij een financiële instelling toont aan dat een testaanpak veelal gebaseerd is op subjectieve risicoanalyses. Zo bleek dat met de reguliere testaanpak slechts 60 procent van de opgestelde requirements werd afgedekt. Met minder dan de helft aan testsets werd dezelfde dekkingsgraad bereikt. Dit voorbeeld is geen uitzondering. Op basis van meerdere analyses blijkt dat een gemiddelde testset met 30 procent minder testcases een even goede afdekking van de risico’s oplevert. Het opzetten van een testset vereist een verbeterde aanpak op basis van objectieve vaststelling van risico’s op potentiële fouten en impact op beoogde bedrijfsresultaten. Daarmee wordt de effectiviteit van een testset aanzienlijk vergroot. Kortom, minder testen levert niet per saldo meer kwaliteitsproblemen op. Baseer een testproces op een gedegen risicoanalyse.

Tenslotte is het een hele uitdaging om snel voldoende flexibele en betrouwbare testcapaciteit beschikbaar te hebben. Gemiddeld gaat 20 procent van de testinspanningen verloren aan problemen met testomgevingen en beschikbaarheid van testgegevens. De huidige agile ontwikkelmethodieken vragen om het sneller op- en afschalen van testomgevingen en het genereren van de juiste datasets. Om nog maar te zwijgen van de pay-per-use testomgevingen waar steeds meer vraag naar is.

 

Actiepunten

Met alle technische hulpmiddelen is handmatig testen straks niet meer aan de orde. Men spreekt zelfs van een zero-touch aanpak, waarbij elke vorm van menselijke interventie wordt uitgesloten. In een volledig gevirtualiseerde testomgeving worden testsituaties vastgesteld, geselecteerd en automatisch uitgevoerd. Ook de verslaglegging gebeurt automatisch. Verder heeft de organisatie voortdurend inzicht in het functioneren van applicaties die in gebruik zijn. Voorspellende analysetools maken een objectieve risicoanalyse mogelijk. Een testaanpak wordt vastgesteld op basis van de mogelijke bedrijfsrisico’s en beoogde bedrijfsresultaten.

Geautomatiseerd testen op basis van objectieve risicoanalyses vraagt wel wat van de it-huishouding. De it-manager moet aan de slag met de volgende zes actiepunten:

1. Standaardiseren van IT en processen: Zorg voor een vereenvoudiging en standaardisatie van het it-landschap. Dat is een eerste vereiste voor snelheid, efficiëntie en flexibiliteit in de digitale wereld. Het vervangen van maatwerk/legacy-systemen door standaard serviceoplossingen (cloud-based) is daarbij essentieel. Standaardisatie van it-systemen moet samengaan met standaardisatie van processen waarin ontwikkeling en beheer zijn geïntegreerd. Alle benodigde kwaliteitscontroles moeten ook onderdeel worden van deze processen.
2. Kwaliteitsstrategie bepalen op basis van bedrijfsresultaat en klantwaarde: De kwaliteitsaanpak wordt bepaald op basis van beoogd bedrijfsresultaat zoals versnelling van het voortbrengingsproces, het vergroten van de productieafzet of verlaging van voortbrengingskosten. Voor elke geplande test en het verkregen testresultaat moet aantoonbaar zijn wat de relevantie en impact is op deze bedrijfsaspecten.
3. Agile en DevOps processen gemeengoed maken: Het massaal omarmen van agile en DevOps is een vereiste voor snellere softwareontwikkeling. Een juiste, efficiënte en gepaste controle van it-kwaliteit blijft echter vaak achterwege. De inzet van Test Driven Development technologie en de rol van een Software Development Test Engineer kan daarin verandering brengen.
4. Investeren in geautomatiseerd testen: Verhoog de testautomatiseringsgraad door het investeren in standaard raamwerken voor testautomatisering en testtooling. Het is daarbij vooral van belang te investeren in tools die automatische oplevering van testcases en testdata mogelijk maken. Meer testautomatiseringsmiddelen moeten wel samengaan met het opleggen en meten van testautomatiseringspercentages als KPI voor de it-afdeling. Zorg ervoor dat de efficiëntievoordelen van de ingevoerde automatisering objectief worden gemeten.
5. Testomgevingen en testdatasets virtualiseren: Stel een strategisch plan op voor het vervangen van permanente testinfrastructuur naar een maximaal gevirtualiseerde testomgeving. Cruciale onderdelen daarbij zijn het virtualiseren van de it-systemen en it-diensten voor testdoeleinden en het genereren en onderhouden van testdatasets die nodig zijn voor alle standaard kwaliteitscontroles.
6. Ontwikkeling van it-professionals naar kwaliteitsbewuste teamspelers: IT-professionals zijn niet langer alleen maar getraind in technische kennis. It’ers moeten opgeleid worden als halve marketeers. Zij moeten hun rol gaan begrijpen in het totale klantproces en hun bijdrage aan een tevreden eindgebruiker. De it-professional moet in de huid kunnen kruipen van de klant van de organisatie en weten wat echt relevant is voor de eindgebruiker van het it-product. Op deze wijze wordt iedere it-professional een kwaliteitsbewuste ‘waardebepaler’.

 

Als de it-afdeling erin slaagt deze acties waar te maken, hoeft de directie zich niet langer zorgen te maken over de stijgende kosten voor kwaliteitszorg bij de verdergaande digitale transformatie van de organisatie.