In de film ‘I Robot’ omschrijft detective Spooner robots enigszins laatdunkend als ‘imitatie van leven’. Om zijn argument kracht bij te zetten, vraagt hij aan de robot Sonny of deze een symfonie kan schrijven of een leeg canvas kan omtoveren tot een meesterwerk. Gevat antwoordt de robot met een wedervraag: ‘Kunt u dat?’
Onlangs bleek dat kunstmatige intelligentie daadwerkelijk Kunst met een grote K kan maken. Een kleine 350 jaar na het overlijden van Rembrandt van Rijn is een nieuw werk van ‘de meester’ verschenen. Begin april vond in Amsterdam de onthulling plaats van het nieuwe schilderij dat is gemaakt door een combinatie van data en technologie. Het project is een gezamenlijk initiatief van de TU Delft, Het Mauritshuis, Het Rembrandthuis en ING Bank, reclamebureau Walter Thompson Amsterdam en Microsoft. Het heeft tot doel om een discussie op gang te brengen over de relatie tussen kunst en algoritmes, tussen data en menselijke creativiteit, tussen technologie en emotie.
De data
Om het portret van een man in 17de-eeuwse kledij met een witte kraag en hoed te kunnen maken, werd gebruikgemaakt van data van de volledige werken van de echte meester. Uit de 346 schilderijen en vele tekeningen en etsen van Rembrandt werd een database opgebouwd van maar liefst 168.263 fragmenten. Met behulp van diep lerende algoritmes en gezichtsherkenningstechnieken werd dit portret – dat bestaat uit 148 miljoen pixels – gecreëerd. Een team van data-experts, ontwikkelaars, engineers en Rembrandt-experts werkte ruim 18 maanden aan dit project, dat resulteerde in 150 gigabytes aan digitaal gerenderde beelden.
A la Rembrandt
Aangezien het merendeel van Rembrandts oeuvre bestaat uit portretten, lag de keuze voor een portret voor de hand. Samen met de Rembrandt-experts werd de demografische segmentatie van de mensen uit de portretten gedefinieerd. Met als resultaat: een portret van een blanke man tussen de dertig en veertig jaar met gezichtshaar, in zwarte kleding, een witte kraag en hoed, kijkend naar rechts. Vervolgens werden de kenmerken van de man in de stijl van Rembrandt ontwikkeld. Een softwaresysteem was ontwikkeld om Rembrandt te begrijpen op basis van zijn gebruik van geometrie, compositie en schildermaterialen. Een algoritme om gezichten te herkennen identificeerde en classificeerde de typische Rembrandt-manier om gezichten te schilderen. Alle individuele kenmerken werden samengevoegd tot een volledig gezicht en torso geheel volgens Rembrandts gebruik van proporties.
Diepte
Toen de 2D-versie van het schilderij klaar was, werden textuur en diepte toegevoegd. Geholpen door de TU-Delft werd een ‘hoogtekaart’ ontwikkeld waarmee patronen op het oppervlak van schilderijen kan worden geïdentificeerd. Door pixeldata te transformeren naar hoogtedata, kon de computer de penseelstreek van Rembrandt nabootsen. Tot slot werd het schilderij tot leven gewekt door een geavanceerde 3D-printer. Door dertien lagen van UV-inkt bovenop elkaar te printen, werd een realistische schilderijstructuur verkregen.
Hoe indrukwekkend deze prestatie ook is, de vraag blijft of het nu echt kunst mag heten? Ongetwijfeld roept deze vraag net zoveel antwoorden op als er meningen zijn.
Kijk voor meer informatie op: http://thenextrembrand.pr.co
