BoF klaagt geheime diensten aan om bewaren burgerdata

AMS

Digitale burgerrechtenbeweging Bits of Freedom klaagt de Nederlandse geheime diensten aan wegens onrechtmatig bewaren ban burgerdata. De klacht komt terecht bij de Commissie van Toezicht op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CTIVD).

Het is de eerste ‘class action klacht’ ooit in Nederland: een formele klacht namens alle burgers die het betreft. De klacht wordt behandeld door de afdeling klachtbehandeling van de CTIVD. Deze afdeling heeft bindende bevoegdheden en zou dus van de diensten kunnen eisen dat de geheime diensten de niet-relevante gegevens alsnog verwijdert en vernietigt. BoF verwacht over een paar weken een uitspraak.

BoF zegt zelf: “Geheime diensten in Nederland bewaren gegevens van miljoenen burgers terwijl ze dat niet mogen. Het is hoog tijd dat de geheime diensten zich eens aan de wet gaan houden. En onze gegevens van hun servers worden bevrijd.”

Oordeel

BoF wil dat de CTIVD een oordeel velt over de kwestie. Het hete hangijzer van dit alles is de relevantiebeoordeling. Volgens de wet mag de AIVD en de militaire tegenhanger MIVD veel bulkdata van en over burgers, onder voorwaarden verzamelen en opslaan. De diensten mogen die gegevens alleen bewaren als ze daarvoor een geldige legitieme reden hebben. En daar gaat het volgens BoF mis.

“Dat doen ze namelijk niet, ” verklaart BoF. “De hoeveelheden gegevens die de geheime diensten over ons zijn gaan verzamelen zijn zo groot, dat de diensten het zelf niet meer aan kunnen. Ze beoordelen die gegevens te laat, en als hele berg. Daardoor sluizen ze gigantische hoeveelheden gegevens van jou en mij door naar hun systemen, zonder dat die gegevens relevant zijn voor een onderzoek. De toezichthouder noemde dit eerder een kunstgreep.”

Probleem is dus vooral de manier waarop de diensten de gegevens beoordelen. Dat gebeurt als complete datasets en niet elk gegeven apart, wat wettelijk gezien wel zou moeten. In die bulkdata zitten dan veel meer burgerdata dan de diensten strikt gesproken nodig hebben.

De afdeling toezicht van de CTIVD oordeelde eerder dit jaar al dat deze manier van werken onrechtmatig is. Ze noemden het een kunstgreep die in strijd is met de wet WiV. De toen nog demissionaire ministers van Binnenlandse Zaken en Defensie deden echter niets met die adviezen. De afdeling klachtenbehandeling heeft meer bevoegdheden dan de afdeling toezicht. BoF hoopt dan ook dat dit gaat gebeuren.

Voorzichtiger

Eerder dit jaar zei datzelfde CTIVD al dat zowel de AIVD als MIVD veel voorzichtiger moeten zijn bij het delen van die verzamelde informatie met buitenlandse diensten van landen die een verhoogd risicoprofiel hebben.  Volgens deze toezichthouder van de inlichtingendiensten zijn met dat informatie delen fouten gemaakt. De AIVD deed dat vaker dan de MIVD.

De CTIVD deed onderzoek naar gegevensuitwisselingen met buitenlandse diensten van september 2019 tot en met maart 2020. Tientallen gevallen gingen onder de loep. Daarbij vond toezichthouder CTIVD dat de werkwijze van beide diensten verbetering behoeft om grote fouten in de toekomst te voorkomen.

Lees ook:

Gerelateerde berichten...