Over iets minder dan een jaar gaan we naar de stembus. Anders dan in de Verenigde Staten werpen verkiezingen bij ons hun schaduw minder ver vooruit. Het nieuws wordt gedomineerd door de vluchtelingenproblematiek en een mogelijke Brexit. Daardoor is er weinig aandacht voor de fundamentele veranderingen waarmee wij in economie en maatschappij te maken krijgen.
De digitalisering van producten en processen voltrekt zich in hoog tempo. Die ontwikkeling is onomkeerbaar, maar door mee te doen, kunnen we bijsturen en anticiperen. Laten we daarom experimenteren in proeftuinen, dan zie je waar de schoen wringt, maar vooral ook waar de mogelijkheden liggen. Juist daarom is het goed als de politiek hierover nu al heel goed nadenkt en kansen afweegt tegen mogelijke risico’s. Daarvoor is meer nodig dan het nemen van ad-hoc maatregelen of een beleidsmatige reflex waarbij politie en veiligheidsdiensten meer bevoegdheden krijgen om terroristen of criminelen online in de gaten te houden.
De vraag waar alles om draait is: in wat voor, gedigitaliseerde, samenleving willen we leven en werken? Het debat daarover kan echt niet wachten tot de verkiezingen van 2021. Eerder schreef ik op deze plaats al over het initiatief van Sander Dekker om na te denken over welke kennis en vaardigheden jongeren in 2032 moeten hebben als ze de arbeidsmarkt betreden. Dat is een zeer fundamentele vraag. En het antwoord op deze vraag moet snel komen. Elke minister of staatssecretaris zou zich de vraag moeten stellen wat de gevolgen zijn van digitalisering voor hun specifieke beleidsterrein. Niks doen is geen optie.
Robotisering zal gevolgen hebben voor de arbeidsmarkt. Daarover bestaat geen twijfel. Velen zien dit als een bedreiging, maar ik zie het als een kans. Een robot is geen vervanger van een verpleegkundige, maar kan het werk voor haar of hem wel lichter maken. Bij Defensie moeten ze zich de vraag stellen of er meer budget vrijgemaakt moet worden voor cyberdefense in plaats van vol in te zetten op de aanschaf van nieuwe gevechtsvliegtuigen. Op het gebied van verkeer en vervoer zijn de verwachtingen hooggespannen wat betreft zelfrijdende auto’s en vrachtwagens. De capaciteit van snelwegen zal daardoor veel beter benut kunnen gaan worden. We moeten ook de vraag stellen wat dit betekent voor de rol van organisaties als de RDW en het CBR.
De digitalisering van de retailsector laat nu al sporen na in dorpskernen, winkelcentra en binnensteden. Zowel voor de landelijke als lokale politiek vormt dit een majeure uitdaging. En dan heb ik het nog niet gehad over de energievoorziening, het mediabeleid en de gevolgen voor de land- en tuinbouw. In mijn ogen moet onze gezamenlijke ambitie zijn dat Nederland in 2020 de beste digitale economie van Europa is. ‘Beste’ definieer ik als het optimaal benutten van de kansen die digitalisering biedt. We staan er goed voor, maar worden links en rechts ingehaald door andere landen. Dat mogen we niet laten gebeuren. Mijn oproep aan de politiek en aan politieke partijen is om daarover nu het debat aan te gaan. Voor we het weten is het namelijk 2020.
