De derde woensdag in mei is het Verantwoordingsdag in Den Haag. Dan leggen de ministeries verantwoording af over hun financiën en het gevoerde beleid van het afgelopen jaar. De Algemene Rekenkamer controleert namens ons – de belastingbetalers – of de ministeries een beetje zorgvuldig omspringen met publiek geld. En ze presenteert haar bevindingen in een rapport aan de Tweede Kamer.
De derde woensdag in mei wordt ook wel eens gehaktdag genoemd. En dit jaar werd maar weer eens duidelijk waarom. Want het oordeel van de Algemene Rekenkamer was niet mals. Arno Visser, de president van de Rekenkamer, noemde in het AD de Nederlandse manier van boekhouden ‘een auto waarin de meters ontbreken’. Ons zelfbeeld is dat we in Nederland organisatorisch sterk zijn, maar dat beeld is flink achterhaald. De Rekenkamer waarschuwt hier overigens al twintig jaar voor, maar niemand luistert. “In de politiek wordt iets pas sexy als het fout gaat”, aldus Visser.
Die laatste conclusie vind ik heel herkenbaar. Als het om digitalisering gaat, is het in de politiek vaak oorverdovend stil. Tenzij er iets fout gaat. Dan staan Kamerleden bij de microfoon te dringen om de verantwoordelijke minister om opheldering te vragen. Dat is hun taak natuurlijk en ik ben blij dat ze het doen. Maar ik zou ook graag zien dat onze volksvertegenwoordigers wat verder kijken dan het incident van de dag.
Daarom heeft NLdigital de kersverse Kamercommissie Digitale Zaken gevraagd om hun taak breed op te vatten en digitalisering integraal te bekijken. Dat klink misschien wat abstract, maar wat we bedoelen is dat kansen en risico’s twee kanten van dezelfde medaille zijn. Natuurlijk moet je het hebben over onderwerpen als veiligheid, autonomie en duurzaamheid. Maar maak dat onderdeel van een groter verhaal over hoe digitalisering Nederland gaat helpen met de energietransitie. Hoe we het onderwijs en de arbeidsmarkt van de toekomst vorm gaan geven. Hoe we de zorg betaalbaar houden.
Volgens mij is Nederland wel degelijk sterk in dingen organiseren. We hebben – in coronatijd nota bene – een fantastisch Songfestival neergezet, met lovende recensies uit heel Europa. Geef ons een ambitieus doel en we gaan ervoor. En volgens mij is dat precies waar het nu vaak aan ontbreekt. We zijn te veel bezig met boekhouden en micromanagement en vergeten het grotere verhaal.
De populaire economen Kate Raworth en Mariana Mazzucato (niet toevallig allebei vrouw) pleiten voor een nieuwe economie die zich richt op grote doelen. Raworth vindt dat de economie in dienst moet staan van sociale en ecologische doelen. Mazzucato wil een ‘mission economy’ met een overheid die stimuleert om achter moonshot goals aan te gaan. Ik zie hier een geweldige rol voor de kansen die digitale technologie ons de komende decennia gaat bieden.
Het risico van de jaarlijkse gehaktdag is dat de overheid nóg meer risicomijdend wordt en nog meer probeert om alles tot in de puntjes te controleren. Ik hoop op het tegenovergestelde effect: een nieuwe lichting beleidsmakers die gedreven zijn om zichzelf opnieuw uit te vinden en Nederland klaar te maken voor de 21e eeuw.
Lees ook:
- Zero trust
- Het komende kabinet moet digitalisering weer op de rails zetten
