Innovatie is enerzijds de motor van onze economische groei, anderzijds roept zij weerstand op. Innovatie komt immers vaak niet uit een sector zelf, maar juist uit onverwachte hoek. De gloeilamp is niet uitgevonden door de kaarsenmakers, en email niet door de postbedrijven. Radicale vernieuwing staat dikwijls haaks op bestaande belangen. De eerste reactie op innovatie van buiten de sector is dan ook vaak zeer defensief: nieuwkomers worden zoveel mogelijk buiten de deur gehouden.
In het hotelwezen heeft booking.com een sterke grip gekregen op de manier waarop mensen hun vakanties boeken. De volgende bedreiging voor hotels is airbnb, het platform waarbij mensen hun eigen huis of appartement te huur aanbieden. In de taxiwereld zorgt Uber wereldwijd voor opschudding, omdat bestaande belangen worden ondermijnd. De reacties zijn fel, de roep om verboden klinkt luid.
Bij dit soort nieuwe diensten staat de consument centraal. Daar ligt de macht. De dienstenaanbieder wordt gedwongen transparant te zijn en een goede service te verlenen. De consument krijgt meer keuzevrijheid als hij bereid is om een andere risicoprofiel te accepteren.
Zit de arts te wachten op een patiënt die zelf gegevens verzamelt?
In de zorg gaan smartwatches ervoor zorgen dat mensen zichzelf gaan monitoren. De preventieve zorg komt bij de gebruiker te liggen. Dat zal leiden tot een grote verschuiving binnen de zorg. Waar preventief scannen eerst te duur was, doen mensen het straks zelf. De vraag hier is: van wie zijn de gegevens? Van de patiënt of van de arts? En zit de arts te wachten op een patiënt die zelf gegevens verzamelt?
In de financiële sector speelt hetzelfde: een bank spande een kort geding aan tegen een software bedrijf, omdat dat bedrijf het voor consumenten mogelijk maakte om transactiegegevens over te zetten in het huishoudboekje. De bank wil dat voorkomen. Opnieuw een defensieve reactie. Ook hier geldt: van wie zijn die transactiegegevens? Van de dienstverlener of van de klant of patiënt? Als aanbieders niet anticiperen op verandering, zullen concurrenten uit onverwachte hoek het heft in handen nemen.
De overheid moet zorgen dat innovatieve aanbieders de kans krijgen. Marktwerking moet de ruimte krijgen, binnen een set van regels die ervoor moeten zorgen dat de concurrentie niet buiten de deur wordt gehouden. Zo kan innovatie groeien en zorgen voor nieuwe bedrijven en nieuwe banen. Zo ging het in het verleden en zo moet het ook in de toekomst gaan.
Dirk van Roode is Manager Public Affairs bij Nederland ICT.
