Wetgeving en wijsheid bij digitale criminaliteit

Foto Brenno-de-winter

Nederland is hard op weg om wetgeving voor digitale criminaliteit aan te nemen. Het heeft er alle schijn van dat die nieuwe wetgeving weinig zal bijdragen aan het voorkomen van de nogal ernstige fouten die worden belicht in ‘Making a Murderer’.

De urenlange documentaireserie ‘Making a Murderer’ laat op pijnlijk wijze zien hoe twee Amerikanen in dezelfde moordzaak worden veroordeeld. Beide veroordeelden hebben onderling verschillende verhaallijnen. Vooral de manier waarop bewijs is verzameld, kun je niet anders typeren dan ‘twijfelachtig’.

Een van de meest opmerkelijke aspecten van de zaak is de autosleutel van het slachtoffer. Die lag op de grond in de woontrailer van Steven Avery, de hoofdverdachte. Op een foto is duidelijk te zien dat het bewijsmiddel voor het oprapen ligt. Het DNA van de verdachte zat zelfs nog op de sleutel. Het begin van een sterke zaak, zou je denken.

Wat de zaak aanmerkelijk compliceert, is dat de trailer gedurende meerdere dagen diverse keren is doorzocht zonder dat de sleutel werd aangetroffen. Als de sleutel uiteindelijk wordt aangetroffen, ligt hij duidelijk zichtbaar op de grond. Het DNA-spoor is dan wonderbaarlijk genoeg het enige dat op de sleutel zit. Verder is het object brandschoon. Er zitten zelfs geen vingerafdrukken van het slachtoffer op. Erg onwaarschijnlijk, wat de vraag rechtvaardigt: is die sleutel er later neergelegd?

Het manipuleren van bewijs komt vaker voor. Ook in Nederland zijn bijvoorbeeld tapverslagen onjuist uitgewerkt, waardoor er iets anders stond dan de verdachte heeft gezegd. In 2013 bleek dat in een drugszaak zelfs tapverslagen door de politie zijn verzonnen. Natuurlijk maakt dat een verdachte nog niet onschuldig. Maar soms vergeet ook een agent dat het uitgangspunt de onschuld van mensen is.

In de digitale wereld worden die risico’s groter. Recent stuurde Minister Van der Steur het wetsvoorstel Computercriminaliteit III naar de Tweede Kamer. Dat moet de politie de bevoegdheid geven in grotere zaken in te breken op computers, spionagesoftware te plaatsen of informatie ontoegankelijk te maken. Ofwel: ze mogen computers manipuleren op afstand.

In Duitsland draaide die bevoegdheid uit op een puinhoop. Hackers kregen de software in handen en analyseerden die. Ook de software bleek een puinhoop: het was kwetsbaar voor misbruik, verdachten konden de politie hacken en onbevoegden konden bij verdachten inbreken en bewijs planten zonder sporen achter te laten.

Welke software in Nederland gebruikt gaat worden, is geheim. Hoe we toetsen of dit goed gebruikt wordt, of de software correct werkt (en na een update blijft werken) en hoe misbruik wordt voorkomen, is allemaal onbekend. Ik wens de wetsmakers in Den Haag nadrukkelijk veel wijsheid toe, maar geef direct toe: helemaal gerust ben ik er niet op.

Brenno de Winter

brenno de winter werkt al heel lang in IT

Gerelateerde berichten...