Van 9 tot en met 13 november 2014 vond in Barcelona wederom het inmiddels traditionele Gartner Symposium plaats. Ditmaal waren er meer dan 6000 deelnemers. Er waren ruim 50 landen aanwezig. Nederland was heel goed vertegenwoordigd, met ‘ruim 600 deelnemers’, zo hoorde ik in de wandelgangen. Daarmee was Nederland verreweg het best vertegenwoordigd, beter dan bijvoorbeeld Duitsland, Frankrijk of Engeland. Zelfs uit gastland Spanje waren er minder deelnemers.
Op het symposium werd voortgeborduurd op de ‘Nexus of Forces’ dat in 2012 werd geïntroduceerd. Dit begrip beschrijft de integratie en samenvloeiing van krachten opgewekt door de cloud, mobiel, sociale media en informatie. Deze gecombineerde kracht zal bedrijven blijvend veranderen, stelt Gartner wederom, stelliger dit keer. De exponentiele groei van intelligente mobiele apparaten is hiervoor verantwoordelijk. In 2012 zijn we een kritische grens gepasseerd. Inmiddels explodeert de hoeveelheid informatie en is big data geen hype meer. De ‘personal cloud’ zal langzamerhand de ‘personal computer’ gaan vervangen als de plaats waar de content wordt bewaard, waar services zoals tekstverwerking worden afgenomen en waar het digitale leven zich afspeelt. Deze personal cloud maakt het specifieke apparaat waarmee men werkt minder belangrijk en zorgt ervoor dat bedrijven zich daarover minder zorgen hoeven te maken. ‘Enterprise app stores’ zullen de rol van de it-afdeling veranderen, van een gecentraliseerde planner naar een soort winkel, waarmee bedrijven weer vat kunnen krijgen op hun gebruikers. Ze kunnen apps gaan indelen naar toegevoegde waarde voor het bedrijf en de daarmee samenhangende risico’s (verlies van gegevens). Apps met hoog risico en lage toegevoegde waarde kunnen compleet geblokkeerd worden. Maar apps met grote toegevoegde waarde en laag risico kunnen gestimuleerd worden met extra faciliteiten. In aanvulling daarop kan de it-afdeling zogenaamde ‘cloud brokerage services’ gaan aanbieden, zodat gebruikers hun apps samenhangend kunnen gebruiken met het ecosysteem van het bedrijf waarin ze werken.
Het internet der dingen
In 2009 waren er 2,5 miljard op internet aangesloten apparaten, zoals mobiele telefoons, pc’s en tablets. In 2020 zullen er meer dan 30 miljard (!) apparaten aangesloten zijn van veel grotere diversiteit. Gartner noemt dat ‘the internet of things’ (IoT), het internet der dingen. Het internet der dingen omvat hardware (de ‘dingen’ zelf), de embedded software (software die de aangesloten functies mogelijk maakt), connectiviteit, communicatiediensten en informatiediensten. De bedrijven die deze hardware en services aanbieden, worden aangeduid als IoT-leveranciers. Het internet der dingen gaat een grotere economische waarde voor alle organisaties en voor de wereldeconomie creëren. Gartner voorspelt dat de totale toegevoegde economische waarde in 2020 1.900 miljard dollar zal bedragen verdeeld over productiebedrijven (15 procent), gezondheidszorg (15 procent) en verzekeringen (11 procent).
Productiebedrijven profiteren van de miljarden apparaten die zorgen voor tracking van materialen en onderdelen, wat zal leiden tot efficiëntieverbeteringen en verlaging van kosten. In de gezondheidszorg kunnen bijvoorbeeld slimme slippers en andere draagbare apparaten voor ouderen sensoren bevatten die valpartijen en diverse medische aandoeningen kunnen detecteren. Als er iets mis is, waarschuwt het apparaat een arts via e-mail of sms, zodat een val en een dure reis met de ambulance voorkomen kunnen worden. Een ander voorbeeld is de installatie van sensoren in auto’s die de verzekeringspremie koppelen aan het risicoprofiel van de bestuurder.
“IoT zal oplossingen creëren die zijn geoptimaliseerd voor de individuele klant,” zo zei Peter Sondergaard, senior vice-president bij Gartner. “Daardoor zullen nieuwe innovatieve business-modellen ontstaan. Dit stelt bedrijven in staat om af te stappen van een standaard prijsstelling en meer oplossingen op maat te bedenken, waarvan zowel het bedrijf als de klanten zullen profiteren.” IoT en de Nexus of Forces, waarbij de fysieke wereld en de virtuele worden samengebracht, dwingen organisaties en hun CIO’s in de richting van een allesomvattende digitale toekomst. Sondergaard: “Het maakt niet uit wat voor product of dienst organisaties vandaag de dag leveren. De beschreven digitalisering verandert het en dringt steeds verder door in alle onderdelen van organisaties.”
‘Ken mij, wees mij’
Als bedrijven producten en processen digitaliseren, ontstaan geheel nieuwe manieren van zakendoen. Gartner-analisten verwachten dat business-modellen wezenlijk zullen veranderen. Hung Le Hong, research vice-president bij Gartner, gaf het voorbeeld van Nike, met sportieve kleding en uitrusting die met internet zijn gekoppel. Dit speelt zich af aan de rand van de gezondheidszorg. Google heeft een zichtbare aanwezigheid in autonome voertuigen. Smartphones zullen binnenkort in staat zijn om de volgende aankoop te voorspellen of acties voor een gebruiker te interpreteren. Tegen 2017 zijn mobiele telefoons slimmer dan mensen. Niet vanwege de intrinsieke intelligentie, maar omdat ze kunnen beschikken over de gegevens die zijn opgeslagen in de cloud op basis waarvan ze zinvolle conclusies uit kunnen trekken. “Smartphones worden onze geheime digitale agent,” voorspelde Carolina Milanesi, research vice-president bij Gartner. “Dat kan alleen als wij bereid zijn ze de informatie te geven die ze nodig hebben.” Standpunten over regelgeving en privacy zullen aanzienlijk verschillen tussen leeftijdsgroepen en de verschillende regio’s. Een volledige persoonlijke cloud ervaring omvat vier fasen, stelt Milanesi: synchroniseer mij, zie mij, ken mij en wees mij. ‘Synchroniseer mij’ en ‘zie mij’ gebeurt nu al. ‘Ken mij’ en ‘wees mij’ hebben we nog niet bereikt.
Gezondheidssector
Het internet der dingen bestaat uit tientallen miljoenen nieuwe objecten en sensoren die allemaal realtime data genereren. “Data is geld,” zegt Nick Jones, research vice-president en analist bij Gartner. Bedrijven zullen nieuwe technieken nodig voor het verzamelen, analyseren en opslaan van deze enorme hoeveelheden data. Verder moeten bedrijven beslissingen nemen om deze gegevens om te zetten in geld. En aangezien ze geen tijd hebben om al die beslissingen te nemen, moeten ze daarvoor computers inzetten. Computers kunnen heel goed geavanceerde beslissingen nemen op basis van de verzamelde gegevens. Alleen als we dat willen, kunnen we binnentreden in deze nieuwe wereld. De enorme hoeveelheden informatie die ontstaat vormen een uitdaging op zich. Verlies en misbruik, maar ook de beveiliging ervan krijgen nieuwe dimensies.
Er was weinig aandacht voor ‘healthcare’ in Barcelona. Er waren ook nauwelijks vertegenwoordigers vanuit de Nederlandse zorgsector aanwezig. Jammer, want juist de ‘healthcare’ sector wordt sterk geraakt door digitalisering. Ik heb daarover een opmerking gemaakt bij Gartner en hopelijk gaan ze hun leven beteren. Voor dit artikel put ik dan maar uit de ITxpo in Orlando USA, die Gartner dit jaar van 5 tot 9 oktober organiseerde. Daar werd een tiental presentaties verzorgd voor de ‘healthcare’ sector, bestaande uit ‘providers’, ‘payers’ en ‘life sciences’ bedrijven. Ik heb daar drie interessante bijeenkomsten gevolgd, waarvan ik er één kort zal behandelen.
The Digital Healthcare Scenario
Steven Lefebure behandelde de implicaties van de ‘Nexus of Forces’ voor de gezondheidszorg. Hij beschreef de evolutie die begon met het internet tijdperk in 2000, die via het e-business tijdperk – dat in 2010 volwassen werd – overging in het tijdperk waar de fysieke en digitale wereld in elkaar overlopen: het ‘digital business tijdperk’. Voor steeds meer onderdelen van het zorgproces hebben we een virtuele afbeelding. Door het toevoegen van allerlei sensoren (IoT), ontstaat een explosie van informatie, maar ook nieuwe mogelijkheden die over de grenzen van de vertrouwde en bekende omgevingen heen gaan. Er ontstaan dan zogenaamde ‘digital moments’. Op die momenten ontstaan er kansen om de nieuwe wereld aan de oude wereld te koppelen en daarmee geld te verdienen (digital businesses).
Wat betekent dat nu voor de zorgsector? Lefebure splitst daarvoor de zorg op in twee onderdelen. Het management van zorg en het leveren van zorg, oftewel de klinische processen. Hij benadrukt dat ‘digital business’ iets anders is dan digitalisering. ‘Digital business’ gaat met name over het omzetten van deze digitalisering in business-modellen. Bijvoorbeeld de wijze waarop de patiënt betrokken is bij zijn zorg als alles digitaal is, zoals ‘realtime pricing’. Volledige transparantie van ziekenhuizen en daaraan toegevoegd een mix van horeca en entertainment industrie. Een ander voorbeeld zijn de steeds betere EPD-systemen waarover men kan beschikken.
Volwassenheidsmodel
Gartner heeft een vijf stadia volwassenheidsmodel ontwikkeld voor dit soort systemen. Lefebure stelt dat de meeste systemen op niveau 3 zitten. Dat verandert snel en hij verwacht dat de meeste zorgverleners binnen afzienbare tijd zullen beschikken over niveau 5 systemen, het hoogst haalbare. Daarbij is alles digitaal, worden processen ondersteund met kunstmatige intelligentie en verloopt het zogenaamd ‘evidence based’ communiceren met andere systemen volledig geïntegreerd. Ook dan ontstaan allerlei nieuwe ‘business moments’ stelt Lefebure. Hij noemt telemedicine als een van de meest sprekende voorbeelden waar de fysieke en digitale wereld bij elkaar komen, in de vorm van virtuele consulten. Hij stelt dat telemedicine op dit moment nog niet goed geadopteerd is. Dat komt omdat partijen om diverse redenen terughoudend blijven in het gebruik. Zorgverleners vinden het moeilijk om buiten de fysieke muren van hun instelling te komen. Ook vinden ze het moeilijk om actief te kijken naar het ‘business moment’ wanneer een patiënt behoefte heeft aan zorg. In de klassieke wereld start het zorgproces op het moment dat de patiënt bij de dokter binnenkomt. In de nieuwe wereld, waarin alles digitaal gemeten en beschikbaar is, kan het proces veel eerder beginnen, bijvoorbeeld wanneer een medisch probleem wordt gemeten. Dat is dan het ‘digital moment’, waarop zorg kan worden geboden nog voordat de patiënt zich daarvan bewust is.
De ‘digitale ik’
Een ander fascinerend gebied is ‘de digitale ik’. We zien op dit moment een explosie van signalen die gemeten worden op het menselijk lichaam. Die sensoren kunnen aan het lichaam bevestigd worden, geïmplanteerd zijn, of in de kleding of een polsband zitten. In dit platform voor ‘digital business’ ontstaan ‘business moments’ zodra er iets gemeten wordt wat interessant is. Interessanter dan de sensoren zelf zijn de systemen die om deze sensoren gebouwd worden, die de signalen kunnen omzetten in zinvolle acties. Helemaal wanneer die gegevens worden gecombineerd met wat bekend is van de betreffende persoon, zoals kennis van ziektebeelden. Denk bijvoorbeeld ook aan de combinatie van die digitale ik met de systemen van de digitale auto. Wanneer men onderweg onwel wordt, kan de auto op eigen initiatief een veilige parkeermanoeuvre uitvoeren.
Het ‘real time healthcare system’
Dit hele sensorencircus kan zich ook in een ziekenhuis bevinden. En dan niet alleen op of om de patiënt, maar ook bij de voorraden, de bezettingsgraad, de plaats van specialisten, het bed enzovoort. Als je dat allemaal samenbrengt, ontstaat het zogeheten ‘real time healthcare system’ waarbij onmiddellijk gereageerd kan worden op allerhande gebeurtenissen zowel binnen als buiten het ziekenhuis. Het ziekenhuis kan bijvoorbeeld afhankelijk van de bezettingsgraad zijn prijzen aanpassen, zodat patiënten goedkoper geholpen kunnen worden. Een van de vele mogelijke ‘business moments’ is wanneer iemand zich thuis plotseling niet goed voelt. Sensoren in het huis ontdekken dan dat de lichaamstemperatuur hoger is en er minder bewogen wordt. Er kan automatisch een ‘on-demand’ dokter om een consult worden benaderd en het alarmnummer kan automatisch gebeld worden. Ook kan ik zonder aanwijsbare aanleiding mijn gezondheid laten onderzoeken. Ik kan een 3D body map/scan laten maken, mijn allergieën en mijn stofwisseling laten meten. Maar ook een monster van mijn huid, lichaamsvloeistoffen laten onderzoeken en mijn chromosomen. Dat laat ik analyseren in combinatie met mijn leeftijd en leefstijl en voilà, ik het een weergave van mijn digitale ik.
Deze gegevens kan ik overal voor gebruiken. Bijvoorbeeld verkopen aan een bedrijf dat medicijnen ontwikkelt, of meenemen naar een instelling die advies geeft over gezond leven. Ik kan de gegevens meenemen naar een zorgverzekeraar om te laten zien dat ik super gezond ben en dus korting moet krijgen, of naar een onafhankelijke ‘care navigator’ die voor mij de beste behandelingen uitzoekt. Ook kan hij de verschillende behandelingen voor mij simuleren en voorspellen hoe een bepaalde behandeling bij mij zou vallen. Met al deze informatie maak ik een keuze en laat me behandelen op manier die voor mij het beste is.
Tot slot benadrukt Lefebure het belang van ‘healthcare analytics’. IBM heeft zich met Watson op deze markt gestort en verwacht hiermee een miljardenomzet te realiseren. Watson is een cloud service die in staat is om zeer grote hoeveelheden gegevens razendsnel te verwerken. Lefebure brengt de opdeling in herinnering van het management van de zorg en het leveren van zorg (de klinische processen). Hij stelt dat bovenstaande voorspellingen alleen uitkomen wanneer de ontwikkelingen in beide domeinen hand in hand gaan. Hierdoor kan het met de snelheid van deze Nexus krachten in de gezondheidszorg nog wel eens loslopen. Want we zijn nog niet echt goed is het combineren van zorgmanagement met het leveren van integrale zorg.
