Dat personalized medicine de toekomst is, daar zijn vriend en vijand het wel over eens. Op weg naar die toekomst wordt fors geïnvesteerd in DNA-onderzoek. Een terrein dat minder in de schijnwerpers staat is diagnostische beeldvorming. Terwijl advanced imaging een minstens zo belangrijk aandachtspunt is. Een blik in de toekomst met Sectra.
We moeten af van de huidige reactieve manier van diagnosticeren en toegroeien naar een meer proactief en uiteindelijk preventief model. Alleen op die manier kun je de kosten van de gezondheidszorg verlagen en de kwaliteit verbeteren, stelt Peter Osinga, managing director van Sectra Imaging IT Solutions. Dat betekent dat we op een heel andere manier moeten omgaan met medische beeldvorming. Nederland loopt op dat gebied achter, er is snel een inhaalslag nodig, vindt Osinga.
Inhaalslag
Die inhaalslag moet op twee gebieden worden gemaakt. Allereerst binnen de muren van het ziekenhuis. “Er zijn nu nog teveel eilanden. Radiologie, pathologie, nucleaire geneeskunde, laboratoriumdiagnostiek, DNA-onderzoek; het moet veel dichter naar elkaar toe worden getrokken.” We noemen dit ook wel integrale diagnostiek. Hiervoor is het nodig dat de beeldvormende oplossingen die de verschillende vakgebieden gebruiken, bij elkaar worden gebracht in een digitaal Enterprise Image Management-systeem (EIM), dat natuurlijk gebaseerd moet zijn op een Vendor Neutral Archive (VNA). Hij noemt als voorbeeld UMCU, dat als eerste academisch ziekenhuis start met digitale pathologie. In de oplossing heeft Sectra de ervaringen die het bedrijf heeft met PACS-standaarden en het digitaliseren van workflow toegepast. “Zo zit bijvoorbeeld een second opinion standaard in de workflow, wat een enorme verbetering oplevert in de diagnose en stagering van kanker”, weet Osinga. “En door de resultaten meteen digitaal beschikbaar te stellen aan de andere betrokken medisch specialisten verbeter je de onderlinge communicatie en versnel je de besluitvorming.”
Data-uitwisseling moet niet alleen binnen de muren van het ziekenhuis worden verbeterd maar ook tussen ziekenhuizen, vindt Osinga. “Het is toch eigenlijk te gek voor woorden dat we anno 2015 nog altijd DVD’s heen en weer sturen! De minister moet snel het advies van Nictiz overnemen hoe we nationaal omgaan met digitale patiëntdata: wat zijn volgens de overheid de veilige manieren van versturen en opslag? Neem een voorbeeld aan de UK, waar Sectra samen met NHS een Image Exchange Portal heeft ontwikkeld waarop alle 364 ziekenhuizen al vier jaar zijn aangesloten. Zo kunnen we veilig, snel en zonder inspanning medische beelden uitwisselen. Dit bespaart kosten en verhoogt de snelheid in het belang van de patiënt. Een win-win.”
Ziekten voorspellen
In de UK zijn ook afspraken gemaakt over geanonimiseerde opslag van medisch beeldmateriaal. Een belangrijke basisvoorwaarde voor personalized medicine, stelt Osinga. “Als je alle medische beelden van verschillende patiëntpopulaties geanonimiseerd bij elkaar in een database brengt en gaat onderzoeken, doe je ongetwijfeld nieuwe inzichten op. Met die kennis kun je veel sneller en preciezer diagnosticeren. Wij hebben een eigen onderzoekscentrum, het Center for Medical Image Science and Visualization (CMIV). Daar doen we onderzoek naar de uitdagingen van morgen. Het is fascinerend om te zien welke sprongen we kunnen maken in precisiegeneeskunde door medische beelden van grote groepen patiënten te onderzoeken. Daarmee helpen we mensen die al ziek zijn, maar ook gezonde mensen bij wie je op basis van de medische content kunt voorspellen dat zij een ziekte gaan ontwikkelen. Je kunt deze data dus ook op een voorspellende manier gebruiken. Op dezelfde manier als dat je bij vrouwen die belast zijn met het borstkankergen kunt voorspellen dat de kans meer dan 80 procent is dat ze borstkanker ontwikkelen, kun je bij sommige ziekten ook op basis van radiologiebeelden voorspellen dat ze zich gaan ontwikkelen.”
We zijn nog lang niet zo ver dat deze techniek al breed kan worden ingezet, maar er zijn wel laagdrempelige mogelijkheden. Osinga geeft een voorbeeld. “Vrouwen ontwikkelen na de menopauze vaak osteoporose. Dat is de reden dat 70 procent van de botbreuken voorkomt bij mensen die ouder zijn dan 50 jaar. Je kunt osteoporose vaststellen met een botdensiteitsmeting, een onderzoek dat nog geen minuut duurt en weinig kost. Met een dagelijks pilletje dat op jaarbasis 50 euro per patiënt kost, kun je osteoporose tegengaan. Waarom doen we niet gelijk met de mammografiescreening ook zo’n botdensiteitsmeting? Daarmee kun je de kosten die gemoeid zijn met botbreuken in belangrijke mate terugdringen. De kosten voor het bevolkingsonderzoek en de medicatie verdien je dubbel en dwars terug. Het is alleen een kwestie van anders denken en anders organiseren.”
Denk in zorgpaden
Hij roept ziekenhuizen en de politiek dan ook op om nu al anders medische gegevens te concentreren en uit te wisselen in het belang van de patiënt. Daarbij hoort in het zorgpad ook integrale, en liefst ook proactieve en voorspellende diagnostiek. Daar vaart de patiënt wel bij, maar het brengt in vrijwel alle gevallen ook een kostenverlaging met zich mee. “Nu is diagnostiek vaak nog zoeken naar een speld in een hooiberg. Hoe sneller en eenvoudiger we een diagnose kunnen stellen, hoe lager de kosten van het genezingstraject en hoe meer gebaat de patiënt erbij is”, vindt Osinga.
Neem een mammografie: er wordt wat afwijkends gevonden. De patiënt gaat naar het ziekenhuis en krijgt aanvullend onderzoek: een MRI, een PET- of CT-scan, een biopsie onder echogeleiding. Al die tijd is er onzekerheid. Heb ik inderdaad borstkanker? Is mijn dochter misschien erfelijk belast? Osinga: “De periode van onzekerheid kan drastisch worden verkort door de verschillende vormen van diagnostiek bij elkaar te brengen en te digitaliseren, op de UMCU-sneldiagnostiek manier. Digitalisering betekent dat je ook het stellen van de diagnose kunt ondersteunen met IT, want op basis van uniforme statistische informatie kan een computer veel sneller en vaak ook nauwkeuriger een diagnose bepalen. Een arts moet natuurlijk die diagnose wel controleren, maar hij wordt door de computer al gewezen op afwijkingen die duiden op een bepaald ziektebeeld en een bepaalde stagering. Dit verhoogt de kans op een juiste diagnose en versnelt de besluitvorming.”
Ofwel: we moeten snel toe naar een structuur waarin alle medische data worden gedigitaliseerd, geïntegreerd en direct gedeeld met alle betrokken specialismen. Als ziekenhuizen zo’n Enterprise Image Management-systeem inclusief pathologie op orde hebben en in staat zijn om regionaal of wellicht zelfs landelijk de beelden te delen en beschikbaar te stellen voor verder onderzoek, kunnen we ook de volgende stap zetten, die naar werkelijke personalized medicine.
Over Sectra
Sectra is in Nederland en veel andere landen marktleider in medische beeldvorming en veilige communicatie. Het bedrijf heeft meer dan 20 jaar ervaring in het leveren van complete Imaging IT-oplossingen.
