Het jaar 2018 was een mijlpaal voor de privacybescherming. Op 25 mei 2018 werd namelijk de nieuwe privacywet van toepassing, de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG). Dat stelt de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) in het jaarverslag over 2018.
Sinds de AVG neemt de AP elke privacyklacht in behandeling. In 2018 kreeg de AP ruim 11.000 klachten. Ze gingen vooral over schending van privacyrechten, zoals het recht op inzage. 27.000 mensen benaderden de AP het afgelopen jaar telefonisch over de privacywet. In 2017 waren dat er 9.500.
Klachten
Omdat het aantal klachten dit jaar groot was, lag de focus in 2018 op manieren om zen zo effectief en efficiënt mogelijk te behandelen. De AP gaf vooral veel uitleg over de regels. Ze voerde gesprekken met organisaties en gaf concrete tips om de problemen achter de klachten succesvol op te lossen.
AP-voorzitter Aleid Wolfsen: “Wij hebben er in 2018 bewust voor gekozen om ons vooral te richten op voorlichting, normuitleg en normoverdracht in de eerste periode nadat de nieuwe privacywet ging gelden. In 2019 blijven we voorlichting geven om de naleving van de privacywetgeving te bevorderen. Tegelijkertijd gaan we steviger inzetten op handhaving nu organisaties bekender zijn met de nieuwe privacywet.”
Verantwoordelijkheid
Met de campagne ‘Privacy gaat iedereen wat aan’ maakte de AP mensen bewuster van hun privacyrechten. De autoriteit bood ook organisaties praktische hulp om aan de AVG te voldoen. Bijvoorbeeld met een digitale ‘regelhulp’, waarmee organisaties snel in kaart konden brengen wat zij nog moesten doen.
Daarnaast gaf de AP in 2018 over diverse onderwerpen uit de AVG uitleg . Denk aan wifitracking, direct marketing en grootschalige gegevensverwerkingen in de zorg. De AP adviseerde in 2018 meer dan 80 keer de overheid – zowel gevraagd als ongevraagd – over nieuwe wet- en regelgeving over verwerking van persoonsgegevens.
Sancties
Wolfsen: “De AP heeft zich in 2018 voornamelijk gericht op het beëindigen van mogelijke overtredingen door aan te sturen op herstelmaatregelen door organisaties zelf. Klachten zullen in de toekomst vaker leiden tot onderzoek en sancties van de AP.”
Mede afhankelijk van de wens van de klager kan de AP ervoor kiezen om een interventie te doen. Zoals een brief met normuitleg aan een organisatie sturen of een normoverdragend gesprek voeren. Zo’n interventie is vaak al genoeg om de overtreding te laten stoppen.
In 2018 heeft de AP 720 klachten en 298 datalekmeldingen op deze manier afgehandeld. Daarnaast werden in 2018 16 onderzoeken afgerond en 17 handhavingstrajecten gestart. Deze leidden tot sancties voor onder meer Uber, de Belastingdienst en het UWV.
Verder startte de AP direct na 25 mei 2018 met controles op de verantwoordingsplichten uit de AVG. De AP controleerde bijvoorbeeld bij 400 overheidsorganisaties, 91 ziekenhuizen en 33 zorgverzekeraars of zij een FG hadden aangemeld. Ook is de AP in december 2018 gestart met onderzoek naar het privacybeleid van een aantal IVF-klinieken, politieke partijen en bloedbanken.
EDPB
Op 25 mei 2018 is de European Data Protection Board (EDPB) opgericht. In de EDPB werken de privacytoezichthouders uit de EU samen bij hun toezicht op de AVG. In 2018 stond het internationale werk van de AP vooral in het teken van de EDPB.
De AP speelde een actieve rol bij vergaderingen van de EDPB, de bijbehorende subgroepen en verschillende werkgroepen. Bijvoorbeeld door als (hoofd)rapporteur op te treden voor verschillende Europese projecten.
In 2018 heeft de AP 781 internationale zaken ontvangen, zoals klachten, datalekken en ambtshalve onderzoeken met een grensoverschrijdend karakter, afkomstig uit Nederland en van andere Europese toezichthouders.
De meeste internationale zaken gaan over rechten van betrokkenen (verwijder- en inzageverzoeken) en over de grondslagen (toestemming, gerechtvaardigd belang en contract).
De AVG heeft ingrijpende veranderingen meegebracht voor het toezicht en de toezichthouder. De AP heeft er diverse nieuwe taken en bevoegdheden bij gekregen, onder meer op het gebied van Europese samenwerking, voorlichting en bij de behandeling van klachten van burgers.
In 2018 is de AP daarom gegroeid van 109 naar 157 fte en gereorganiseerd naar een andere structuur en rechtspersoonlijkheid, met een nieuwe missie en toezichtkader.
