De discussie over het Klimaatakkoord is sinds het begin van dit jaar goed losgebarsten. De kernvraag is wie er opdraaien voor de kosten van de voorgenomen maatregelen. Zijn dat de grootste vervuilers? Is dat de belastingbetaler? Is er wel voldoende draagvlak voor het akkoord bij de doorsnee burger? Allemaal hele relevante vragen. Maar wat hebben wij daar als digitale sector mee te maken? Op het eerste gezicht weinig. Maar schijn bedriegt: wat mij betreft moeten we de energietransitie bekijken in het licht van de digitale transformatie. En dat gebeurt helaas nog veel te weinig.
De doelstellingen in het Klimaatakkoord moeten behaald zijn in 2050, met een tussenstop in 2030. Dan hebben we het over een periode van 10 tot 30 jaar. Met de huidige snelheid van technologische ontwikkeling ziet de wereld er dan heel anders uit. Het is alsof je in 1989 een debat voert over de toekomst, maar de opkomst van het internet buiten beschouwing laat. Je kunt niet praten over het Nederland van 2050 zonder de enorme impact van digitalisering mee te laten wegen.
De manier waarop we nu muziek en films consumeren is compleet anders dan 30 jaar geleden. Zal dat ook gelden voor energie? Sommige experts denken van wel. Dat heeft alles te maken met de groeiende rol van data. Onze energievoorziening moet namelijk op korte termijn meer flexibel en decentraal worden, om de pieken en dalen van zonne- en windenergie op te vangen. Het balanceren van vraag en aanbod vraagt om veel gedetailleerde informatie en onderlinge afstemming. De data die daarvoor nodig is, komt voor een belangrijk deel van de slimme apparaten in onze huizen en kantoren.
Voor energieleveranciers is data over ons energieverbruik dus zeer waardevol. Net als data over ons kijk- en luistergedrag zeer waardevol zijn voor Netflix en Spotify. Wat gaat dat betekenen voor het verdienmodel achter energie? Gaan we straks een vast bedrag betalen voor onbeperkte toegang tot energie? Of wordt energie zelfs gratis? In sommige toekomstscenario’s zal er op langere termijn een overvloed aan duurzame energie zijn. Dan is gratis stroom in ruil voor data helemaal geen raar concept.
Maar ook op kortere termijn gaat data grote impact hebben op ons energiegebruik. Net als het internet ervoor zorgde dat onze communicatie persoonlijker en minder massaal werd, zo zal digitalisering van de stroomvoorziening zorgen voor meer decentrale en één-op-één stroomvoorziening. Hoe mooi zou het zijn als ik mijn elektrische auto straks op kan laden met stroom uit de zonnepanelen van de buren? Of mijn overschot aan energie kan verkopen aan de school om de hoek? Technisch is dit al prima mogelijk.
Zo verandert digitalisering onze rol in de energievoorziening. Van passieve consumenten naar actieve deelnemers. Van betalend eindstation naar bron van informatie. Wat voor mogelijkheden biedt dit om de kosten van de energietransitie eerlijk te verdelen? Wat is het effect hiervan op het draagvlak voor nieuwe besparende maatregelen? Ik heb nog geen antwoorden. Maar wie het debat aangaat over duurzaamheid zonder rekening te houden met deze vragen, mist wat mij betreft compleet de boot.
