Airbnb en Uber worden steevast aangehaald als voorbeelden van diensten die ‘disruptive’ zijn. Het disruptieve karakter zit hem eigenlijk vooral in de commotie die de introductie van deze nieuwe diensten heeft veroorzaakt. De letterlijke vertaling van disruptive is: ontwrichtend. Disruptieve innovaties hebben grote impact en zijn gamechangers. Daar zijn in de ICT talloze, aansprekende voorbeelden van te noemen.
De telefoon is er één van. Het mooie is dat Alexander Graham Bell zelf de impact van zijn uitvinding niet kon voorzien. Zo heeft hij ooit gezegd: “One day every major city in America will have one”. Net als de telefoon was de PC een enorme gamechanger. Niet direct de eerste jaren, maar gaandeweg heeft de komst van de PC ons leven en werk enorm veranderd. Tekstverwerkingsprogramma’s als WordPerfect en Word waren uiteindelijk letterlijk ontwrichtend voor medewerkers van de typekamer. Hun functie werd overbodig, al kwam er in de meeste gevallen hoogwaardiger werk voor in de plaats. En wat te denken van digitale fotografie, iTunes of Netflix. Het fotorolletje, de platenzaak en videotheek zijn tot marginale aanwezigheid verkleind. Al deze voorbeelden zijn in meer of mindere mate gamechangers.
Sommigen vinden disrupties misschien jammer. Ik kijk graag naar de kansen die technologie met zich meebrengt. Een website als Marktplaats levert een belangrijke bijdrage aan de verduurzaming van onze economie. Artikelen die vroeger op zolder bleven liggen of op de vuilnisbelt belandden, krijgen steeds vaker een nieuwe eigenaar en daar moeten we blij mee zijn. Een levendige tweedehandsmarkt is ook goed voor de koopkracht van mensen. Zowel voor de koper als voor de verkoper.
Soms is het nodig om te kijken of het spel eerlijk wordt gespeeld. Niet alleen door de nieuwkomers, maar ook door de gevestigde orde. Mijn gevoel is dat je alleen in uitzonderlijke gevallen moet willen ingrijpen. Innovatie moeten we vooral de ruimte geven. Als disruptie betekent dat de boel op z’n kop wordt gezet, is dat vooral positief. Dat leidt tot dynamiek en de bijbehorende kansen. Daar moeten we in het bijzonder naar kijken. Zijn bijvoorbeeld robots disruptief? Ik hoop van wel. Dat betekent dat ze grote toegevoegde waarde hebben en bijdragen aan oplossingen. Voor mensen blijven er genoeg andere dingen te doen.
Er zijn mensen die pleiten voor een belasting op robots. Dan span je echt het paard achter de wagen. Verandering en vooruitgang houd je niet tegen. En tegen degenen die proberen te vertragen, zou ik willen zeggen: daar hebben we alleen onszelf mee.
Lotte de Bruijn is directeur van Nederland ICT
