Een denktank geïnitieerd door ICT ondernemer Jan Baan hield dinsdag 24 maart een sessie in het Haagse Nieuwspoort om Tweede Kamerleden voor te bereiden op het komende debat over het rapport “Naar grip op ICT” van de Commissie Elias.
Daaruit bleek wel dat de in de praktijk gewortelde denktank heel wat anders wil dat de Commissie Elias. Jan Baan c.s. willen de operationele verantwoordelijk voor ICT- investeringen door de Rijksoverheid neerleggen bij één persoon. Zijn agenda moet gedomineerd worden door nieuwe IT toepassingen voor de burger, niet door controle van projecten van gisteren.
Voorkomen moet worden dat IT leveranciers de overheid uitmelken. Een bureau ICT Toetsing –waar Jan Baan geen voorstander van is – zou versterkt moeten worden met wetenschappers, IT managers van grote overheidsprojecten en ICT ondernemers. De denktank wil grote projecten opknippen in kleine in zichzelf rendabele projecten omdat kleine projecten van minder dan €2 miljoen sneller uitvoerbaar zijn en minder risico met zich meebrengen. De groep pleit voor een vijfjarenplan dat vernieuwende toepassingen faciliteert waarbij grensverleggende producten en diensten van start-ups toegepast worden in overheidsprojecten. De overheid zou hierin veel meer moeten optreden als launching customer met nieuwe, kleine voorbeeld projecten, die vaak bestaan uit Apps.
De visie van Jan Baan is één App op je mobiel waarmee burgers en hun bedrijven alle transacties met hun overheden kunnen doen. Eén digitaal ecosysteem voor producten en diensten van overheden. Denk adreswijzigingen, aangiften van geboortes en overlijden, betalen van belastingen, uitkeringen, chatten en bellen met ambtenaren die je ergens voor nodig hebt. Denk aan transacties op het gebied van zorg, sociale zekerheid, onderwijs, openbaar bestuur. De overheid spendeert de helft van wat Nederlanders met elkaar verdienen, dus het gaat om een enorme markt. Baan schetst een boeiend vergezicht.
De consequentie is dat de Rijksoverheid het tot nu toe bestaande beleid van “laat duizend bloemen bloeien” voor overheidsdiensten doorbreekt. De eigen bevoegdheden op het gebied van automatisering van bijvoorbeeld gemeenten en zorginstellingen worden beperkt. De bestaande concurrentie tussen bijvoorbeeld gemeenten of ziekenhuizen om hun eigen ICT-beleid door te voeren komt teneinde. Samenwerken is het devies.
Het is een vergezicht dat het hart raakt van de Nederlandse liberale democratie.Alleen de politiek kan besluiten tot een dergelijke ingrijpende wijziging van het heersende ICT beleid. Omdat de politiek alleen codificeert wat de Nederlandse samenleving in meerderheid wenst te bereiken – zoals Herman Wijffels stelt – is voor een dergelijk centralistische en monopoliserende aanpak van ICT beleid door de overheid eerst maatschappelijk draagvlak vereist.
Daarom is het zinvol dat HansWanders, de nieuwe CIO-Rijk na het rapport van de Kamercommissie Elias een holistisch onderzoek entameert 3at uitmondt in een strategische visie op informatiseren door overheden in de komende 15 jaar.
