AI is overal. In onze bedrijven, in onze scholen en in onze samenleving. Maar terwijl de technologie razendsnel evolueert, blijft de ontwikkeling van vaardigheden achter. Volgens de OESO is het momenteel onzeker of het huidige opleidingsaanbod toereikend is om te voldoen aan de AI-vaardigheden die nu en in de toekomst nodig zijn. Vooral algemene AI-geletterdheid is onderbelicht in veel onderwijsprogramma’s. Dat is geen klein probleem. Het is een democratische uitdaging. Want als we niet investeren in mensen, ontstaat een AI-samenleving voor slechts een selecte groep. En dat mogen we echt niet laten gebeuren.
Ik geloof dat AI-geletterdheid, en eigenlijk dus data-geletterheid, de basis is van verantwoord gebruikmaken van AI. Niet alleen bij data-experts maar bij iedereen die beslissingen neemt in een AI-gedreven omgeving. En dat zijn we inmiddels allemaal. Want AI gaat niet alleen over algoritmes, het gaat over vertrouwen, verantwoordelijkheid en maatschappelijke waarden. Dit besef staat dit jaar extra centraal tijdens International Literacy Day (8 september 2025). En dat is een hele goede ontwikkeling. Naast lezen en schrijven gaat het tegenwoordig ook om digitale basisvaardigheden. AI-geletterdheid hoort daar nadrukkelijk bij. Als die achterblijft bij de snelle ontwikkelingen, vergroten we de digitale kloof. Dat zet zowel het vertrouwen in technologie als de aansluiting op de arbeidsmarkt onder druk.
Kennis als fundament voor vertrouwen
Vertrouwen in AI ontstaat niet vanzelf. Het is gebouwd op begrip en kennis. Mensen vertrouwen technologie pas als ze weten hoe die werkt, wat de risico’s zijn en hoe beslissingen tot stand komen. Kennis is wat mij betreft dus geen luxe, maar een voorwaarde voor vertrouwen. Zonder basiskennis over AI blijven mensen afhankelijk van black-box systemen die ze niet goed begrijpen. Dat vergroot niet alleen de risico’s op misbruik of bias, maar ondermijnt ook het draagvlak voor innovatie.
Daarom benadrukken we dat AI-geletterdheid niet alleen een individueel belang dient, maar een maatschappelijke verantwoordelijkheid is. Het is zaak dat onderwijsinstellingen hun programma’s aanpassen en werkgevers investeren in opleiding en bewustwording. Zonder die gezamenlijke inzet riskeren we dat jongeren niet meer aansluiten bij de arbeidsmarkt en dat organisaties hun innovatiekracht verliezen.
Kritisch blijven op AI-adviezen
Door te investeren in AI-geletterdheid, via opleidingen, interne programma’s of publieke initiatieven, krijgen mensen de tools om AI met vertrouwen en verantwoord in te zetten. Vrijwel iedereen gebruikt het, bewust of onbewust. Meer kennis over AI en inzicht in de toepassingen ervan, helpt valkuilen te vermijden en kritisch te blijven op door AI gegenereerde adviezen.
Een studie naar de objectiviteit van ChatGPT, uitgevoerd door drie Duitse universiteiten, liet zien dat vrouwen structureel lager salarisadvies krijgen dan mannen, zelfs bij identieke cv’s. Dit kan bijdragen aan het versterken van bestaande ongelijkheden. De kindertoeslagaffaire in Nederland is bekend, maar er zijn meer gevallen.
Mijn boodschap aan leiders in het bedrijfsleven is kort en krachtig: AI-geletterdheid is geen bijzaak. Het is een strategische voorwaarde voor innovatie én inclusie. Als we er nu volop in investeren, voorkomen we dat AI een bron van ongelijkheid wordt en maken we er juist een hefboom voor vooruitgang van. Laten we investeren in mensen, zodat AI een kracht wordt die werkt voor iedereen.
Dit is een ingezonden bijdrage van SAS. Via deze link vind je meer informatie over de mogelijkheden van het bedrijf.