Ondanks grote verwachtingen over de impact van AI-agents is de werkelijkheid iets minder spectaculair. Driekwart van de Nederlandse softwarebedrijven denkt weliswaar dat deze technologie het landschap zal transformeren, maar slechts een kwart beschikt over de technische randvoorwaarden. De helft zit nog in de experimenteerfase.
Dat blijkt uit een analyse van ABN AMRO, dat zojuist is gepubliceerd. Nu AI-agents software in beweging brengen, twijfelen softwarebedrijven over de toekomst. Hierbij merken de onderzoekers op dat ze zich stevig vasthouden aan klantrelaties. Meer dan de helft van de 204 ondervraagde SaaS-bedrijven verwacht hier op termijn het meeste onderscheidend vermogen te behouden. Dit vanwege een naar eigen zeggen diep begrip van de klantcontext en samenwerking bij de implementatie van nieuwe innovaties.
Domeinkennis blijft eveneens waardevol. “Een van de manieren om je te onderscheiden als softwarebedrijf, is door je eindmarkt en de bijbehorende processen door en door te kennen,” stelt Samir Selimi van PurchAIse. Dit besef is sterker aanwezig bij verticale softwarebedrijven (lees: specialisten in een bepaalde sector; 47 procent) dan bij horizontale spelers (32 procent). Geen verrassing: wie mikt op een breed speelveld kan niet alle details kennen die een gerichte partij wel ontwaart.
Technische voorbereiding blijft achter
De uitkomsten van het onderzoek tonen een opvallend contrast tussen verwachtingen en werkelijkheid rondom AI-agents. Waar softwarebedrijven massaal kansen zien voor de technologie, ontbreken vaak de API’s en integraties om deze technologie daadwerkelijk in te zetten.
“Een vijfde van de ondervraagde bedrijven is bang dat hierdoor hun gebruikerservaring niet meer onderscheidend zal zijn,” aldus het rapport. AI-agents kunnen straks via natuurlijke taal bedienen wat nu nog via muiskliks verloopt, waardoor traditionele interfaces minder relevant worden. De vraag is dan: wat zijn deze nog waard? En worden we nog wel gebruikt?
Voorspellingen van techprominenten zoals Microsoft-CEO Satya Nadella suggereren zelfs het “einde van software in zijn huidige vorm”. In plaats van losse applicaties zouden gebruikers voortaan werken met AI-agents die zelfstandig putten uit verschillende databronnen. Dit vraagt om verandering, maar wanneer en hoe?
Experimenteren zonder structuur
Meer dan de helft van de SaaS-bedrijven (53 procent) verkeert nog in de experimenteerfase met AI-agents. Dit is niet zo gek gezien de nog jonge aard van deze tak van sport. Een kwart heeft überhaupt nog geen concrete plannen, iets dat wellicht al wel wat traag is. Deze beperkte volwassenheid is zorgwekkend, aangezien er wereldwijd in 2024 al 3,2 miljard dollar werd geïnvesteerd in startups die agentic AI als kernactiviteit hebben. Te lang wachten levert voor Nederlandse techbedrijven een concurrerend nadeel op.
Het hangt sterk af van het formaat van een bedrijf hoe men omspeelt met de opkomst van AI-agents. Zo heeft bijna geen grootbedrijf (omzet boven 25 miljoen euro) dat nog niets met de technologie doet, terwijl dit bij kleinere partijen voor 40 procent geldt. Ook verticale softwarebedrijven, gericht op specifieke sectoren, lopen gemiddeld achter vergeleken met hun horizontale concurrenten.
Bijna dertig procent van de ondervraagden twijfelt of ze technisch klaar zijn voor AI-agents. Hun software-architectuur of organisatie is nog onvoldoende ingericht op de toepassing van en integratie met agents.
Transparantie als grootste zorg
De voornaamste zorg van softwarebedrijven ligt bij transparantie en controle. Bijna de helft ziet een gebrek aan voorspelbaarheid als reëel risico. AI-agents werken niet volgens vaste regels, maar op basis van waarschijnlijkheid – ze kiezen de meest waarschijnlijke vervolgstap, maar niet per se de juiste.
“Het is moeilijk om met agentic AI processen goed en voorspelbaar neer te zetten,” erkent Rogier Hosman van digital agency Youwe. Deze onvoorspelbaarheid botst met de behoefte aan betrouwbare bedrijfsprocessen.
Daarnaast vrezen bedrijven dat hun zorgvuldig opgebouwde logica genegeerd wordt. Een voorbeeld is een recruitment-agent die sollicitanten beoordeelt met een eigen scoringsmethode, waarbij het interne matchingsmodel volledig wordt omzeild.
Wendbaar blijven essentieel
Ondanks de huidige beperkingen zijn er ook positieve ontwikkelingen zichtbaar. Zo zetten bedrijven AI-agents al in voor taakautomatisering en klantondersteuning. PurchAIse gebruikt bijvoorbeeld agentic AI voor leveranciersmanagement, waarbij automatisch gedetecteerde prijsdalingen aanleiding kunnen vormen voor heronderhandeling.
Een zwart-witscenario waarin SaaS volledig wordt weggevaagd door AI-agents lijkt nogal onwaarschijnlijk. Wel vergt de nieuwe werkelijkheid aanpassingsvermogen. Koppelingen met externe tools zijn belangrijker dan ooit, en zelf de broodnodige automatiseringsslag maken blijft essentieel om relevant te blijven.
De boodschap vanuit het onderzoek is duidelijk. Softwarebedrijven moeten blijven experimenteren en investeren in de juiste technische infrastructuur. Anders riskeren ze achterop te raken. Dit risico is echter een stuk urgenter dan sommige Nederlandse softwarepartijen wellicht denken.