Nederland dreigt grip te verliezen op kunstmatige intelligentie, terwijl deze technologie straks de economie, veiligheid en democratie bepaalt, zo stelt het nu gepresenteerde AI Deltaplan. Het plan moet daar verandering in brengen met 52 concrete aanbevelingen. Het rapport kwam tot stand in overleg met meer dan zestig experts.
AI hervormt de economie en maatschappij fundamenteel, net zoals de computer dat ooit deed, zo is te lezen op de website over het nieuwe AI Deltaplan. Het bepaalt immers hoe bedrijven produceren, hoe we werken en welke vaardigheden mensen nodig hebben. Banen veranderen ingrijpend of verdwijnen, terwijl elders nieuwe werkgelegenheid ontstaat. In sectoren zoals gezondheidszorg, onderwijs en overheid speelt kunstmatige intelligentie ook een steeds grotere rol.
Om deze verandering te sturen, is controle over die technologie nodig. Nederland doet nu nauwelijks mee aan de ontwikkeling van AI en we leunen daarvoor sterk op Amerikaanse en Chinese bedrijven. Zij bepalen welke systemen beschikbaar zijn, hoe deze werken en wat ze kosten. Zonder een eigen Nederlandse infrastructuur vloeit vermogen weg en verliezen we grip op systemen die de maatschappij vormgeven zo stellen de tientallen experts van het deltaplan.
Nederlandse AI-revolutie vraagt om genuanceerde blik
Investeren in AI-infrastructuur
Door te investeren in AI-kennis en infrastructuur kan ook Nederland een speler van betekenis worden. Nederland heeft bijvoorbeeld topuniversiteiten, technisch talent en innovatieve sectoren beschikbaar. Als er nu geïnvesteerd wordt, blijven bedrijven competitief en vloeit talent niet altijd uit naar andere landen.
Volgens het plan kan AI gebruikt worden voor allerlei interessante zaken. Denk bijvoorbeeld aan de ontwikkeling van duurzamere materialen en betere batterijen. Door het menselijk lichaam beter te begrijpen met behulp van kunstmatige intelligentie, kunnen we misschien wel gezonder ouder worden. Ook kun je denken aan duurzamere voedselproductie in de landbouw, het verminderen van arbeidstekorten in bepaalde sectoren zoals de bouw en het automatiseren van administratie, zodat verpleegkundigen meer tijd hebben om fysiek bij een patiënt door te brengen.
Concrete stappen
Het plan bevat 52 aanbevelingen om Nederland hier allemaal op voor te bereiden. Zo moet er volgens het plan geïnvesteerd worden in rekenkracht en hernieuwbare energie. AI-rekenkracht wordt namelijk cruciaal voor de economie. Vergunningen voor lokale datacenters moeten sneller worden uitgegeven en EU-breed moet er meer geïnvesteerd worden in meer rekencapaciteit.
AI-adoptie moet zo breed mogelijk worden uitgerold. Nederland loopt op dit punt sterk achter door scepsis en gebrek aan kennis. Zorg dat alle docenten, politici en ambtenaren zijn bijgeschoold in AI. Stimuleer scholing bij werknemers en ondersteun bedrijven in de transitie staat er in het deltaplan.
Een andere aanbeveling is om te investeren in een concurrerend ecosysteem. Er komt veel toptalent uit Nederland, maar daarvan gaat een deel verloren aan het buitenland. Het moet aantrekkelijker worden voor bedrijven om zich hier te bevestigen en te blijven.
Toezicht en participatie
Monitor de maatschappelijke effecten van kunstmatige intelligentie is ook zo’n aanbeveling uit het AI Deltaplan. Ook het investeren in AI-projecten die grote maatschappelijke of economische impact hebben wordt genoemd. Zo wordt er gedacht aan de oprichting van een Nationaal Agentschap voor Disruptieve Innovatie (NADI), naar het voorbeeld van DARPA. Ook het steunen van een Nederlands ELLIS-instituut is een goed idee om zo internationale toponderzoekers aan te trekken en daardoor Europees koploper te worden in AI-onderzoek.
Het AI Deltaplan werd geschreven in opdracht van het ministerie van Economische Zaken. Het kwam tot stand in overleg met meer dan zestig experts uit wetenschap, bedrijfsleven, overheid en maatschappelijk middenveld.