Wat ooit een ouderwetse vorm van fraude was, krijgt een digitale update. Steeds meer bedrijven worden misleid door werknemers die kunstmatige intelligentie gebruiken om valse bonnetjes te maken. Dankzij nieuwe beeldgeneratiemodellen van bedrijven als OpenAI en Google is het eenvoudiger dan ooit om in enkele seconden een overtuigend kassabonnetje te produceren, compleet met vouwen, stempels en handtekeningen.
Bonnetjes
Volgens de uitgavenbeheerder AppZen was in september al veertien procent van alle frauduleuze declaraties te herleiden tot AI-gegenereerde afbeeldingen, terwijl dat een jaar eerder nog nul was. Ook fintechbedrijf Ramp meldde dat zijn detectiesoftware in slechts drie maanden tijd meer dan één miljoen dollar aan vervalste facturen ontdekte.
Een onderzoek van Medius onder financiële professionals in het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten laat zien dat 30 procent van hen een toename ziet van vervalste bonnetjes sinds de introductie van OpenAI’s GPT-4o, het geavanceerde AI-model dat ook beelden kan genereren.
“De bonnetjes zijn zó goed dat we klanten waarschuwen: vertrouw niet op je ogen”, zegt Chris Juneau, hoofd productmarketing bij SAP Concur, dat maandelijks meer dan 80 miljoen declaraties controleert met behulp van AI.
De nieuwe generatie nepbonnetjes
Waar fraudeurs vroeger nog Photoshop-vaardigheden nodig hadden of betaalde diensten moesten inschakelen, volstaat nu een korte tekstprompt in een chatbot: ‘Maak een restaurantbon van 48 euro met fooi en btw’. Binnen seconden verschijnt een realistisch bonnetje. De voorbeelden die aan de Financial Times werden getoond, bevatten zelfs kreukels in het papier en menu-items die exact klopten met echte restaurants.
Het fenomeen is inmiddels zo wijdverspreid dat bedrijven AI inzetten om AI-fraude te bestrijden. Nieuwe detectietools analyseren niet alleen metadata in afbeeldingen, maar ook contextuele informatie zoals tijdstempels, bestellocaties en reisherkomst van werknemers. Toch blijft het een kat-en-muisspel: metadata kan eenvoudig worden verwijderd door een screenshot te maken.
Reis- of onkostenbonnen
Volgens SAP-onderzoek uit juli vermoedt zeven op de tien financiële directeuren dat werknemers AI gebruiken om reis- of onkostenbonnen te vervalsen. Tien procent is er zelfs zeker van dat het in hun organisatie al is gebeurd.
“De drempel is nul”, zegt Mason Wilder, onderzoeksdirecteur bij de Association of Certified Fraud Examiners. “Je hebt geen technische kennis meer nodig. Wat vroeger uren Photoshop kostte, doet AI nu in seconden.” Wat ooit begon als een hulp voor creatievelingen, verandert zo razendsnel in een nieuw front in de strijd tegen bedrijfsfraude.