Zonder dat er een duidelijk beleid is of trainingen zijn gegeven, wordt er bij Nederlandse gemeenten toch door 55 procent van de ambtenaren gebruikgemaakt van AI. Dit wordt dan gedaan op eigen initiatief en de risico’s daarvan zijn groot.
Van de onderzochte gemeenten zegt 55 procent een beleid te hebben voor het gebruik van AI-tools. Een even grote groep zorgt voor trainingen en opleidingen om het personeel hier goed en veilig mee om te laten gaan.
“Het AI-gebruik groeit sneller dan het beleid. In gemeenteland zien we AI-toepassing vaak bottom-up ontstaan: snel, creatief, maar ongecontroleerd”, aldus Ralph Kootker van Fuse AI. “Dat leidt tot kansen, maar ook tot risico’s. Zeker als burgerdata in systemen belandt die buiten de controle van de organisatie vallen.”
Lees: Gemeenten nog lang niet compliant met AI Act
AI en burgerdata
Maar liefst 90 procent van de ondervraagde IT-beslissers die werken bij gemeenten en semi-overheden zegt zich zorgen te maken over datalekken of gebrekkige dataveiligheid. Tegelijkertijd ontbreekt transparantie, want 63 procent van de groep zegt niet te weten hoe AI-tools omgaan met data van organisaties en burgers. Doordat dat niet duidelijk is, kunnen er onbedoeld fouten optreden of kan er ongewenst gevoelige informatie bloot worden gesteld. 81 procent van de respondenten vraagt zich daarbij af of het huidige AI-gebruik binnen de organisatie wel voldoet aan de weg- en regelgeving.
Zo is men bezig met de uitrol van de EU AI Act, waarin regels zijn opgesteld voor het gebruik van kunstmatige intelligentie binnen de Europese Unie. Volgens 60 procent van de IT-beslissers moet de grip op data en wetgeving eerst geregeld zijn, voordat AI-toepassingen breder mogen worden uitgerold. Wel blijkt dat veel gemeenten gemotiveerd zijn om hun AI-beleid te verbeteren. Zo is 53 procent al bezig met het onderzoeken wat de gevolgen zijn van de EU AI Act voor hun organisatie en zes op de tien wil bestaande AI-systemen laten auditen op risico’s en vooroordelen.
Het onderzoek werd uitgevoerd door onderzoeksbureau Motivaction in opdracht van Uniserver. 1023 IT-beslissers, waarvan 78 werkzaam binnen de overheid, werkten mee. Het veldwerk werd uitgevoerd tussen 13 en 22 augustus 2025.