De Nederlandse overheid heeft een onderzoek laten uitvoeren naar de mogelijkheid om .nl-domeinen te archiveren via webcrawlers. Dit onderzoek moet duidelijkheid bieden over de juridische, technische en financiële obstakels die hierbij komen kijken. In het derde kwartaal van 2025 zal het kabinet reageren op de bevindingen van dit rapport. De aanleiding voor het onderzoek is een motie die eind 2023 door de Tweede Kamer werd aangenomen, waarin de regering werd verzocht te onderzoeken hoe .nl-domeinen kunnen worden gearchiveerd en welke belemmeringen daarbij komen kijken.
In de motie benadrukt D66-Kamerlid Dekker-Abdulaziz dat de inhoud van het internet van vandaag van groot belang kan zijn voor toekomstig onderzoek en als cultureel erfgoed. Daarbij wijst ze op het voorbeeld van buurlanden zoals Frankrijk en Duitsland, die al actief hun nationale webdomeinen archiveren. Het probleem is echter dat de meeste webpagina’s maar kort online blijven – gemiddeld slechts 90 dagen – voordat ze worden aangepast of verwijderd. Minister Eppo Bruins van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap heeft het rapport over de ‘nationale domeincrawl’ nu naar de Tweede Kamer gestuurd.
.nl-domeinen
Het rapport concludeert dat beleidsmakers een juridische oplossing moeten vinden voor de inzet van webcrawlers die online content verzamelen, zonder inbreuk te maken op fundamentele rechten zoals auteursrechten en privacy. De onderzoekers wijzen op een spanningsveld tussen het auteursrecht, naburige rechten, databankrechten en de bescherming van persoonsgegevens.
Een belangrijk punt uit het rapport is de impact van de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) op het gebruik van webcrawlers door erfgoedinstellingen. Hoewel artikel 85 van de AVG enige ruimte biedt voor de verwerking van persoonsgegevens voor archiveringsdoeleinden, blijven er strikte eisen om de privacy van betrokkenen te beschermen. Erfgoedinstellingen moeten zorgvuldig afwegen hoe ze digitaal erfgoed kunnen bewaren zonder het recht op privacy te schenden.
Privacy
De onderzoekers wijzen tevens op een waarschuwing van de Autoriteit Persoonsgegevens met betrekking tot het openbaar maken van gegevens uit het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging (CABR). Dit advies benadrukt dat bij het verzamelen en beschikbaar stellen van webcontent een duidelijke wettelijke grondslag nodig is om de privacy van betrokkenen te waarborgen.
Webharvesting
Daarnaast wordt gewezen op de mogelijkheid dat webharvesting kan bijdragen aan de erosie van het recht op privacy. Het structureel en grootschalig verzamelen van gegevens zou kunnen leiden tot een verschuiving in hoe we privacy begrijpen en hoe we privé- en publieke gegevens onderscheiden. Dit kan uiteindelijk de maatschappelijke perceptie van wat als privé wordt beschouwd veranderen. Naast privacy wordt in het rapport ook gekeken naar de uitvoerbaarheid en kosten van de voorgestelde plannen, zoals technische vereisten en personeelsbehoeften. Minister Bruins zal in het derde kwartaal van 2025 met een inhoudelijke reactie komen op de bevindingen van het onderzoek.