De Nederlandse rijksoverheid besteedt jaarlijks honderden miljoenen euro’s aan IT-licenties en -diensten van grote leveranciers. Voor het eerst geeft staatssecretaris Van Marum een compleet overzicht, wat echter nog wel veel haken en ogen kent.
Het Rijk gaf vorig jaar 230 miljoen euro uit aan contracten met acht grote IT-leveranciers. Dat blijkt uit een brief die demissionair staatssecretaris Van Marum (Digitalisering, BBB) vrijdag naar de Tweede Kamer stuurde. Het gaat om dienstverlening van Amazon Web Services, Google, IBM, KPN, Microsoft, Oracle, RedHat en SAP.
De cijfers laten een duidelijke stijging zien, want in 2020 werd nog 126 miljoen euro naar deze partijen, overgemaakt, oplopend naar 168 miljoen euro in 2022. Een jaar later daalde dit naar 135 miljoen, maar in 2024 steeg het bedrag dus weer fors. Waarom de kosten vorig jaar zo sterk zijn toegenomen, vermeldt de brief niet schrijft iBestuur.
Geen volledig inzicht
Toch bieden deze cijfers bij lange na niet het totale plaatje van IT-kosten van de overheid. “Dit inzicht is een complexe opgave waar op vele fronten de formulering van de vraag gevolgen heeft voor een mogelijk antwoord,” waarschuwt Van Marum. Niet alle departementen en uitvoerende diensten nemen namelijk deel aan de Europese aanbestede raamovereenkomst Programmatuur (EAP), waarop de cijfers zijn gebaseerd.
De dienstverlening loopt via resellers, niet rechtstreeks via de leveranciers. Het betreft licenties, software, cursusmateriaal en projectadvisering. Eerder bleek al dat het Rijk geen gedetailleerd overzicht heeft van de precieze licentiekosten die aan individuele leveranciers zoals Microsoft worden betaald.
Van Marum probeert de kosten in perspectief te plaatsen. Het Rijk koopt jaarlijks voor ongeveer 18 miljard euro in. Een kwart daarvan, om en nabij 4,5 miljard euro, verloopt via raamovereenkomsten. Voor IT zijn er vijf categorieën: connectiviteit, datacenters, IT-professionals, ict-werkomgeving en software.
Bedrijven met overheidsopdrachten krijgen te maken met verplichte veiligheidsscreening
Binnen de softwarecategorie groeide de totale inkoop van 360 miljoen euro in 2020 naar 570 miljoen euro in 2024, verdeeld over ruim 3000 toeleveranciers. Bijna vier procent van de gunningen kent een directe of indirecte betrokkenheid van bedrijven buiten de EU, vooral in IT, informatiesystemen en software. Zo’n gunning is het moment dat de aanbestedende dienst kiest welke inschrijver de opdracht krijgt.
Politieke druk
De Tweede Kamer vraagt al langer om meer transparantie over IT-kosten. Voormalig Kamerlid Six Dijkstra diende in september een aangenomen motie in voor rapportages over licentiekosten. Ook tijdens debatten in juni en september over de Nederlandse Digitaliseringstrategie beloofde de staatssecretaris meer inzicht.
Voor de zomer nam de Kamer een motie aan van Buijsse (VVD) en Kathmann voor een stelsel waarbij digitalisering wel in de regels is meegenomen. Van Marum laat weten dat het gesprek hierover met het ministerie van Financiën nog loopt. In het nieuwe jaar moet daarvoor een brief aan de Kamer volgen.