Op 3 juli publiceerde de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid, Pieter-Jaap Aalbersberg, het Cybersecuritybeeld 2023. Onder de titel “Verwacht het onverwachte” waarschuwde hij voor de aanhoudende dreiging van cybercriminaliteit. En hij pleitte voor digitale weerbaarheid.
Cybercriminelen worden steeds slimmer, betoogt Erik Miedema, directeur MKB Cyber Campus. “Dat is logisch, omdat er veel geld mee te verdienen valt. En omdat criminelen met behulp van AI meer mogelijkheden krijgen. Dat leidt tot veel schade voor organisaties en de samenleving.” Aalbersberg pleit daarom voor het vergroten van onze weerbaarheid.
Terecht wijst Aalbersberg op de aanhoudende en zich steeds vernieuwende dreiging van cybercriminaliteit, stelt Miedema. En terecht roept hij op om het onverwachte te verwachten en werk te maken van digitale weerbaarheid. “Cybercrime brengt steeds meer schade met zich mee. Directe schade voor de mensen en bedrijven die erdoor worden geraakt, maar ook indirecte schade. Denk aan ontwrichting van de samenleving en groeiend wantrouwen.”
Aalbersberg signaleert ook een scheefgroei tussen digitale dreiging en digitale weerbaarheid. “Dat is herkenbaar,” legt Miedema uit. “Want het is niet zo eenvoudig om er achter komen welke stappen nodig zijn. Laat staan om ze ook daadwerkelijk te zetten. De grote vraag waar veel mensen, en vooral ondernemers, mee worstelen is: hoe word je digitaal weerbaar?”
Ondernemers in het midden- en kleinbedrijf beschikken vaak niet over de motivatie, kennis, tijd en middelen om digitaal weerbaar te worden. Miedema: “Dat zien we bij de MKB Cyber Campus dagelijks, in allerlei sectoren. Daar moet verandering in komen. Digitale weerbaarheid moet dichtbij ondernemers worden gebracht.”
Ondernemers hard geraakt
Ondernemers hebben het de afgelopen jaren niet makkelijk gehad. Corona raakte veel ondernemers hard en de inflatie als gevolg van de hoge energieprijzen, zorgt ook voor de nodige kopzorgen. “Logisch dat ondernemers vaak nog onvoldoende prioriteit leggen op zaken als digitale weerbaarheid,” analyseert de directeur van MKB Cyber Campus. “Ook al zien ze wel de gevaren van cybercriminaliteit en spreken de cijfers onder het Cybersecuritybeeld duidelijke taal, mkb-ondernemers hebben niet de financiële middelen en de tijd om er aandacht aan te besteden. En er in te investeren.”
Daar komt volgens Miedema nog bij dat het om complexe materie gaat. “Digitale (eco)systemen zijn volgens het Cybersecuritybeeld 2023 steeds meer met elkaar verweven. Ondernemers hebben, anders dan grote bedrijven, geen IT-experts in dienst. Ze moeten veel zelf doen.”
Het ontbreekt hen zodoende aan ICT-kennis. En ze weten niet goed welke stappen ze zelf al kunnen zetten. “Daarnaast willen ondernemers vooral ondernemen. Ze willen hun vakmanschap en expertise inzetten en ontwikkelen voor hun klanten. Dan is het moeilijk om naast tijd en middelen, de motivatie te vinden om werk te maken van je digitale weerbaarheid.”
Uitgaan van het ergste
De noodzaak om daar snel werk van te maken wordt groter, is de observatie van Miedema. “Cybercriminelen staan niet stil. Ze creëren met nieuwe toepassingen als Chat/GPT steeds meer en betere middelen om geld te verdienen aan cybercriminaliteit. We weten niet precies wat we daarvan kunnen verwachten. We weten wel wat we kunnen doen om zo goed mogelijk voorbereid te zijn.”
Aalbersberg roept op tot een brede manier van beheersing, waarbij we moeten uitgaan van het ergste: het plaatsvinden van een cyber-incident. Met zo’n assume breach kunnen ondernemers zich mogelijk ook beter voorbereiden op het onverwachte. Daar hebben ze wel hulp bij nodig. Het vraagt van overheden, onderwijs en het bedrijfsleven dat ze de krachten bundelen om digitale weerbaarheid beter bereikbaar te maken voor ondernemers.
Duidelijke taal en hulpmiddelen
Digitale weerbaarheid vergroten, begint met digitale weerbaarheid dichtbij brengen. Miedema: “Dat kan in de eerste plaats met duidelijke taal en duidelijke hulpmiddelen die ondernemers helpen om zelf de nodige stappen te zetten.” Dat kan om hele eenvoudige dingen gaan, zoals het regelmatig vernieuwen van wachtwoorden, het herkennen van phishingmail of het controleren van de identiteit en integriteit van medewerkers en leveranciers.
Zo zijn er verschillende maatregelen, soms technisch, maar ook op het gebied van organisatie en samenwerking die groot verschil kunnen maken. Die het onverwachte iets minder onverwacht maken. En die, als er toch een incident plaatsvindt, de schade enorm kunnen beperken.
Sectorspecifieke aanpak
“Daarnaast kunnen we digitale weerbaarheid dichterbij brengen door niet alleen naar individuele ondernemers te kijken, maar het vanuit sectoren aan te pakken,” is de overtuiging van Miedema. “We zien in onze regio mooie ontwikkelingen in sectoren als watersport, makelaardij en landbouw. Door samen te werken met brancheorganisaties, onderwijs en overheden, creëer je meer mogelijkheden om de nodige stappen te zetten en om de hulpmiddelen die de digitale weerbaarheid vergroten, aan te passen aan de behoeften van de sector. Zo maak je snelheid in het vergroten van de digitale weerbaarheid van ondernemers. Want dat kun je gerust concluderen als je het Cybersecuritybeeld 2023 leest: snelheid is geboden.”
