Zeker 50 anonieme Twitter-trollen verspreiden in Nederland sinds februari nepnieuws over corona. Het gaat om schadelijke en onjuiste berichten van Nederlandstalige accounts. Dat blijkt uit onderzoek van het KRO NCRV-programma Pointer naar 1,7 miljoen tweets over het coronavirus.
Twitter heeft naar aanleiding van het Pointer-onderzoek actie ondernomen tegen veertien trollen. de accounts zijn opgeschort of en tijdelijk beperkt.
Het gaat om accounts die discussies over maatschappelijke thema’s met de nepberichten kapen of sturen. Zo wordt bijvoorbeeld de ernst van het coronavirus in twijfel getrokken, of de oorzaak van het virus gezocht in samenzweringen. Dergelijke accounts verspreiden vaak ook valse claims over geneesmiddelen.
Anonieme gebruikersnamen
De Twitter-trollen kun je herkennen aan anonieme gebruikersnamen en profielfoto’s. Ze hebben eenzijdig Twitter-gedrag, en hebben dus ook een heel klein sociaal netwerk. Uit het onderzoek blijkt dat bijna de helft van de bevestigde trol-accounts meteen na de eerste besmetting in Nederland actief werden. Een aantal slapende accounts ontwaakten na lange tijd ineens. Dat was ook vanaf het begin van de coronacrisis. De account begonnen meteen met verspreiding van extreem veel desinformatie.
Volgens Pointer valt op dat een flink deel van de accounts zich verwant opstellen met de QAnon-beweging. Dit is de extreemrechtse complottheorie die beweert dat president Trump een geheime oorlog voert tegen de gevestigde orde.
Het tv-programma analyseerde ruim 1,7 miljoen tweets over COVID-19. Ze vonden naast de vijftig Twitter-trollen nog ruim vijfhonderd accounts met sterke vermoedens van trol-activiteit. In de afgelopen vijf maanden werden 530 Twitterberichten met misinformatie over COVID-19 veelvuldig gedeeld. Deze nieuwsberichten en video’s zijn in 12.354 tweets aangehaald door 3.901 accounts.
Complot
In de ruim vijfhonderd berichten met misinformatie staat bijvoorbeeld dat het coronavirus niet dodelijker zou zijn dan een griepvirus. Verder gaan er beweringen rond dat het virus in een laboratorium is gefabriceerd, dat het 5G-netwerk een veroorzaker is, of het virus door miljardairs als George Soros en Bill Gates is ontwikkeld en verspreid. Doel daarvan zou zijn om meer vaccins te verkopen. De claims zijn allemaal onjuist en onbewezen.
Pointer stuurde de lijsten van trol-accounts naar Twitter ter verifiëring. Een woordvoerder reageerde: “Het verbeteren van de gezondheid van het openbare gesprek is een prioriteit voor ons bedrijf. Platformmanipulatie — inclusief spam en andere pogingen om het openbare gesprek te ondermijnen — is een overtreding van de Twitter-regels. We ondernemen elke week pro-actieve actie tegen miljoenen accounts wegens schending van ons beleid op dit gebied.”
Twitter heeft zijn beleid rondom misinformatie aangescherpt sinds de uitbraak van COVID-19. “We geven prioriteit aan het verwijderen van berichten over COVID-19 die mogelijk schade kan veroorzaken. Sinds de introductie van ons nieuwe beleid op 18 maart en het verdubbelen van onze technische mogelijkheden, hebben onze geautomatiseerde systemen ruim 4,5 miljoen accounts aangepakt die discussies over COVID-19 probeerden te beïnvloeden met manipulatief gedrag.”
In juli dit jaar was er ook al een SMS-scam in omloop rond de app CoronaMelder. Het ministerie van Volksgezondheid maakte daar in een tweet melding van en dat werd serieus opgevat.
