Verpleegkundig specialist voor 1 jaar verbonden aan REshape Center
Bij iedere stap van de patient journey is een verpleegkundige betrokken. Verpleegkundigen staan van alle zorgverleners het dichtst bij de patiënten en hun familie, spenderen de meeste tijd met hen en kunnen daardoor in de regel heel goed inschatten wat patiënten nodig hebben. Bovendien werken ze met dure medische technologie. Toch worden ze zelden betrokken bij innovatieprojecten in de zorg. Tijd voor verandering, vindt verpleegkundig specialist en bedenker van de term EntrepreNURSE Shawna Butler.
Butler is vanaf mei voor één jaar onderdeel van het Radboudumc REshape Center team en neemt daarom in deze editie de plaats in van Lucien Engelen. Hij heeft – in lijn met zijn initiatief om patiënten meer te betrekken bij processen in de zorg (#Patientsincluded) – 2018 uitgeroepen tot jaar van #NurseIncluded in innovatie in de zorg. Butler juicht dit van harte toe en wil zelfs nog een stap verder gaan. “Verpleegkundigen moeten in ieder facet van het zorgecosysteem betrokken worden én bij iedere stap in innovatie. Om hen in staat te stellen hun klinische inzichten en operationele kennis op de juiste manier in te brengen, is het belangrijk dat ze worden uitgerust met ondernemersvaardigheden en met een soort van businesstoolkit waarmee ze hun ‘zachte’ inzichten en ervaringen kunnen vertalen in harde cijfers. Want daarmee kunnen ze een vuist maken op beleidsniveau.”
Verpleegkunde is innoveren
Als iemand weet hoe je dat laatste aanpakt, is het Butler wel. Ze stelt dat innovatie de kern is van het vak van verpleegkundige. “Florence Nightingale is een innovator pur sang. Zij zag dat gewonde soldaten die waren gesneuveld aan het front zelden stierven aan hun verwondingen, maar veel vaker aan de slechte omstandigheden in de ziekenhuizen. Ze ontwikkelde diëten om aan te sterken, protocollen voor handen wassen en het reinigen van instrumenten, deed voorstellen voor betere ventilatie en ga zo maar door. Haar observaties hebben nog altijd invloed op hoe we ziekenhuizen bouwen.”
Nightingale beperkte zich niet tot haar zorg voor de patiënten, ze probeerde ook andere stakeholders te overtuigen van het belang van een andere aanpak. Zo overtuigde ze de regering van het belang van goede ziekenzorg. Ze schreef een handboek voor verpleging van zieken. Het is daarom vreemd én zorgwekkend dat verpleegkundigen zo weinig worden betrokken bij innovatieprojecten, vindt Butler. Ze denkt niet dat dit te maken heeft met het vak zelf, maar veel meer met het feit dat verpleegkundigen vooral worden gezien als taakuitvoerders en niet als ondernemers of ontdekkers. “We hebben de neiging om te denken dat de hoogst geplaatste en opgeleide mensen binnen een organisatie de beste antwoorden kunnen leveren”, zegt Butler. Zij is daarvan niet overtuigd. “Ik denk dat je tot de beste en meest baanbrekende ideeën komt als je de behoeften van je klanten kent en als je vraagstukken vanuit een breed perspectief aanschouwt.”
Kerncompetenties
Verpleegkundigen hebben ontzettend veel ideeën over hoe de zorg beter kan. Dat komt doordat zij de expert zijn in het aanvoelen van de conditie – in de ruimste zin des woords – van de patiënt: fysiek, mentaal, sociaal. Ze hebben namelijk het beste zicht op de complete journey die een patiënt aflegt. Verpleegkundigen zijn daarnaast vanuit de aard van hun vak gewend om vroegtijdig bijvoorbeeld een arts erbij te roepen als ze een situatie niet vertrouwen, een diëtist te raadplegen als een patiënt niet genoeg voedingsstoffen binnen krijgt, de apotheker te waarschuwen als ze vermoeden dat de medicatie niet goed werkt of teveel bijwerkingen heeft en ga zo maar door. Kortom, ze zijn gewend om samen te werken in een team.
Door dat veelvuldige samenwerken zijn ze ook goed in het combineren en in samenhang analyseren van verschillende databronnen en het bedenken welke actie het beste past. Ze zijn daarnaast ook nog eens goede voorspellers. Zij weten: als we dit doen of deze stap nalaten, is de kans groot dat dit gaat gebeuren. “Big data en predictive analytics mogen dan cutting edge technology zijn, verpleegkundigen gebruiken al jaren hun cutting edge van instinct en intuïtie”, zegt Butler.
Ze benoemt daarnaast nog een ander belangrijk aspect: “Verpleegkundige is wereldwijd het beroep waar het meeste vertrouwen van uitgaat. Dat is zo in iedere cultuur. Dat geeft hen een geweldige positie om een vertrouwensband op te bouwen met de patiënt én met de industrie. Patiënten durven met verpleegkundigen opener te praten over de problemen waar ze tegenaan lopen dan met een arts. Daarmee vormen verpleegkundigen een geweldige informatiebron voor het hele ecosysteem.”
Ook kunnen patiënten bij verpleegkundigen terecht voor wat Butler noemt ‘health experience literacy’: “De geletterdheid om niet alleen te weten wat je zelf kunt doen om je gezondheid te bevorderen, maar ook hoe je je door de bureaucratie van het stelsel heen moet worstelen: wat zijn je rechten als patiënt? Hoe kun je zorg vergoed krijgen? Enzovoort.”
Preventie en vroegsignalering
Kortom, verpleegkundigen zijn perfect uitgerust en gepositioneerd om innovatie vorm te geven en te versnellen. Toch zien hun werkgevers hen nog vooral als taakuitvoerders. In boekhoudtermen zijn verpleegkundigen kostenposten. En in kosten wil je het liefst snijden. Ze worden zelden gezien als werknemers die waarde creëren, en dus wordt er in het verpleegkundigenbudget geen ruimte gereserveerd voor een meer innovatieve rol. Toch zijn ze, in de geest van Florence Nightingale, wel degelijk innovatief. Dat komt vooral doordat ze naast hun drukke diensten hun eigen tijd investeren in het bedenken van manieren om de zorg te verbeteren. Die energie steken ze voornamelijk in preventie, een gebied waar gelukkig steeds meer aandacht voor komt, maar dat door verkeerde financiële prikkels in het systeem nog altijd enigszins in het verdomhoekje zit. “Zodra de industrie en de overheid zich realiseren dat de vijver van ideeën en inzichten veel groter wordt als verpleegkundigen betrokken worden bij innovatie, zullen ze hier in duiken”, denkt Butler. “Door verpleegkundigen vanaf het begin te betrekken bij ontwikkeling, prototyping en het testen van nieuwe apparaten, materialen, procedures en instrumenten, kan de industrie ontelbare uren besparen, alsmede vele euro’s aan investeringen in ‘mislukte’ innovaties die onvoldoende aansluiten bij behoeften.”
Technologie omarmen
Verpleegkundigen die zich op al deze terreinen laten gelden, kunnen worden bestempeld als entrepreNURSE. “Het draait namelijk om ondernemerschap”, verklaart Butler de term nogmaals. “EntrepreNURSES wachten niet tot ze worden uitgenodigd aan tafel, ze nodigen zichzelf uit. Ze zijn proactief. En ze zijn kritisch naar zichzelf: welke vaardigheden ontbeer ik om deze rol te kunnen spelen? Welke trainingen kan ik volgen om mezelf op die terreinen te ontwikkelen? Ondernemerschap draait vaak om dollars, maar de entrepreNURSE is in staat om waarde op een andere manier te vertalen. Je ziet dat ziekenhuizen een concept als value based healthcare snel een financiële vertaling geven, maar je kunt het woord value ook anders invullen, namelijk als: welke humane, sociale en culturele waarden vinden wij belangrijk? Dan kom je eerder op waarden als waardigheid, veiligheid, billijkheid. En laten dat nu waarden zijn die we heel vaak gratis kunnen realiseren met oplettendheid, een hand op een schouder, iemand bij zijn naam noemen en het gevoel geven dat hij ertoe doet. Als we naast de businesscase ook deze waarden een plek kunnen geven in innovatie, dan doen we ook wat goeds voor de patiënt. En juist hiervoor zijn entrepreNURSES onontbeerlijk.”
Lucien Engelen zegt: “#entrepreNURSE is een aanvulling op het #Nurseincluded programma. Binnen dit programma vragen we dit jaar op allerlei manieren extra aandacht om verpleegkundigen te betrekken bij innovatie. Ik ben blij dat we in staat zijn geweest om, in navolging van Zayna Khayat uit Canada (zie ook de edities van ICT/Zorg: september 2017 en december 2017), nu een hotshot als Shawna te verleiden om een jaar lang van en met elkaar te leren hoe we nog meer met een verpleegkundige bril naar innovatie in de zorg kunnen kijken.”
