Ondernemers in Nederland staan in theorie positief tegenover digitalisering, maar de meerderheid van hen denkt (nog) niet genoeg kennis te hebben op dit vlak. Op het hoofdkantoor van Vodafone Business in Utrecht kwamen tientallen van hen op uitnodiging van dat bedrijf en MKB-Nederland samen om de belangrijkste pijnpunten eens door te lichten. Én kansen te spotten. Het blijven tenslotte ondernemers.
Ondanks enthousiasme over digitale kansen is de specifieke term digitalisering lang niet bij iedereen populair, blijkt al snel. Te veelomvattend en tegelijk vaag, wat de indruk wekt dat je overal aan mee moet doen om ‘bij te blijven’. Het is beter om héél scherp te kiezen op welke bal je gaat rennen, lijkt de consensus onder de aanwezige ondernemers.
Sterker nog, kansen zien en daarop inspelen is dé kern van ondernemerschap, vindt Ron Simpson. Hij stond met The Avocado Show (inmiddels ter ziele) ooit aan de basis van de populariteitsexplosie van de avocado in Nederland. Inmiddels is hij aan een volgend ondernemersavontuur bezig met consultancyfirma annex ‘inspiratieplatform’ Skybox. “Over digitale middelen moet je nadenken zoals een vrouw zou nadenken over haar outfit voor de Oscars”. Deze cryptische omschrijving verdient uitleg: “Denk goed na over wat je gebruikt, don’t over-accessorize, want dan ziet het er niet meer uit.”
Food for thought, want uit gezamenlijk onderzoek van Vodafone Business en MKB-Nederland, uitgevoerd door Ipsos, blijkt dat ondernemers zich nog flink mogen bijspijkeren op digitaal vlak. Hoewel het optimisme onder hen over digitalisering doorgaans groot is (ongeacht welke naam je er aan geeft), zet een gebrek aan digitale kennis en expertise een mogelijke rem op de vooruitgang.
‘Ontwikkelingen gaan te snel’
Uit het onderzoek blijkt namelijk dat bijna de helft van de ondernemers (48 procent) verwacht moeite te hebben om hun digitaliseringsdoelen binnen de komende drie jaar te realiseren. Vooral cybersecurity baart zorgen: 81 procent van de respondenten is pessimistisch over hun digitale veiligheid, terwijl 61 procent aangeeft dat digitale ontwikkelingen voor hen te snel gaan. Daarnaast schat 80 procent van de ondernemers de eigen digitale vaardigheden als onvoldoende in.
Ondanks het theoretische enthousiasme voor digitalisering, blijkt een groot deel moeite te hebben om verder te kijken dan de bekende technologieën. Waar de meeste ondernemers kansen zien in het verder automatiseren van administratie, repetitieve taken en andere basisprocessen, toont slechts een klein percentage interesse in echte gamechangers als geavanceerde AI-modellen (14 procent) en Internet of Things-toepassingen (17 procent).
Neiging om bij het bekende te blijven
Eva de Mol herkent de neiging van ondernemers om vooral bij de zaken te blijven die ze al kennen. Of in haar geval: investeerders. Zij is medeoprichter van CapitalT, een investeringsmaatschappij voor Europese softwarebedrijven. “Wij zien dat geldschieters vooral investeren in voor hen bekende personen of partijen. De volumes zijn gewoon te groot om alles zelf door te spitten. Tegelijk willen we wél zoveel mogelijk interessante business cases kunnen behandelen.”
Haar oplossing: AI inzetten om ondernemingsplannen te scannen. De analistenrol die in het bedrijf bestond, is door AI weg geautomatiseerd. “Hetzelfde hebben we gedaan met onze outbound sales.” Ze wijst er wel op dat dit niet meer zo innovatief is als toen ze ermee begon. “Inmiddels vervangen heel veel bedrijven bepaalde rollen door AI. Het is heel lastig om te bepalen in welke tool je investeert voor het verbeteren van je bedrijfsvoering. De ontwikkelingen gaan zó snel, dat als je niet oplet, je geld steekt in iets dat allang achterhaald is of kansloos blijkt.”
Niet op elke hype inspringen
De vrees geld uit te geven aan tools of middelen die het tóch niet helemaal zijn, of die misschien gewoon teveel geld kosten, blijkt een belangrijke drempel voor ondernemers. “Als startend bedrijf heb je helemaal geen geld om allerlei dure SaaS-abonnementen af te sluiten”, zegt Ginny Ranu Ramkisoen. Deze creatieve duizendpoot, die haar omvangrijke netwerk tegenwoordig te gelde maakt via vacature- en influencerplatform Who Knows Ginny, adviseert dan ook om er flink op los te experimenteren met demoversies en proefperiodes van uiteenlopende digitale oplossingen. “Alleen dan ontdek je wat voor jou écht meerwaarde biedt. Voel je niet verplicht om op elke hype in te springen.”
Er valt een hoop werklast te automatiseren, maar zeker het creatieve gedeelte van ondernemerschap moet je zelf blijven doen, vinden de aanwezigen. “Ik gebruik ChatGPT voor het verbeteren van mijn SEO-teksten, omdat ze dan nét wat geschikter worden voor het doel waarmee ik ze schrijf”, zegt Ramkisoen. “Maar ik zou er niet aan moeten denken om de teksten op mijn website aan AI uit te besteden. Dat vind ik te leuk én ik kan het goed.”
Neem digitalisering wél serieus
Helemaal niéts doen met nieuwe digitale technologieën is geen optie. “Als je uiteindelijk wilt meekomen als bedrijf, moet je digital savvy zijn. Als een bedrijf van enige omvang zou leunen op een paar excelletjes zou dat voor mij een enorme red flag zijn”, aldus Eva de Mol. Met andere woorden, wie serieus bezig is met ondernemen, neemt digitalisering ook serieus.
Niet alle aanwezige ondernemers houden zich overigens bezig met hippe internetplatforms, software-startups of consultancy. Onder hen bevinden zich ook representanten van traditionelere industrieën, zoals Royal Buisman uit het Overijsselse Zwartsluis, al 150 jaar maker van gebrande suikerproducten. Ook daar ziet men de waarde van een CTO of COO, wiens rol steeds belangrijker wordt naast die van de CEO of CFO. “Of iemand met vergelijkbare kennis.”
Hulp gewenst
Aan die kennis schort het nogal eens, en dat onderkennen ondernemers. Ze weten alleen niet altijd waar ze ondersteuning en begeleiding kunnen vinden. Ruim 43 procent geeft aan dat concrete hulp moeilijk te vinden is of meent zelfs dat deze helemaal ontbreekt. Kennis halen ze dan ook vooral uit online bronnen (61 procent) of hun eigen medewerkers (39 procent). Desondanks zou 39 procent de voorkeur geven aan praktische hulp van buitenaf, zoals kennis- en vaardigheidstrainingen. Ook ziet 37 procent brood in advies en technische ondersteuning.
Leendert-Jan Visser, directeur van MKB-Nederland, benadrukt het belang van zulke ondersteuning. “Ondernemers opereren in een grote verscheidenheid aan sectoren, elk met hun eigen unieke uitdagingen en kansen. Digitalisering kan hen op veel manieren vooruit helpen, maar het is begrijpelijk dat zij zich vooral richten op technologieën die zij kennen. Voor veel ondernemers ontbreekt nog het overzicht en de juiste begeleiding om hun digitale potentieel te benutten en nieuwe mogelijkheden te verkennen.” Daar ligt een schone taak voor zijn organisatie, voegen we daar aan toe.
Opvallende tegenstelling
Het onderzoek laat overigens een opvallende tegenstelling zien: ondernemers beoordelen hun eigen digitaliseringsniveau vaak hoger dan dat van het mkb in het algemeen. Zo vindt 26 procent van de respondenten dat zij al voldoende kennis hebben over verschillende digitale tools en software, terwijl ze slechts 14 procent van het mkb op hetzelfde niveau inschatten. Dit verschil lijkt erop te wijzen dat ondernemers hun eigen vaardigheden overschatten en mogelijk blinde vlekken hebben in hun digitale strategie.
Voor wie digitalisering een eng woord vindt, bestaat er een simpele oplossing, aldus Ron Simpson die eigenlijk marketeer is in hart en nieren. Hij denkt graag in termen van branding. “Noem het gewoon anders. Wat dacht je van ‘een kans om geld te verdienen door een deel van je bedrijfsvoering te automatiseren’. Klinkt toch een stuk concreter en aantrekkelijker voor ondernemers.”
Lees ook: Soepele digitalisering HR-processen vergroot tevredenheid werknemers