Van hybride cloud naar hybride ICT
De meeste bedrijven hebben hun initiële koudwatervrees voor cloud computing overwonnen. De verschuiving van veilige private clouds naar de publieke cloud – die altijd als risicovol werd beschouwd – begint eveneens serieuze vormen aan te nemen. Waar staat cloud computing anno 2018?
Het is fascinerend om te zien hoe snel de mens went aan veranderingen. Ondanks al onze angsten en bijna spreekwoordelijke weerstand tegen verandering, adopteren we veranderde omstandigheden razendsnel. Het is nog niet eens zo lang geleden dat de CRM-software van Salesforce.com – een van de vroegste aanbieders van Software-as-a-Service – serieus marktaandeel veroverde. SaaS is nu zelfs in kantoorautomatisering de normaalste zaak van de wereld. Na de applicaties uit de cloud, volgden platforms, infrastructuren en vele vindingrijke varianten in het ‘as-a-Service’-domein. Inmiddels zijn businessmodellen steeds beter afgestemd op de mogelijkheden van de cloud en is ‘as-a-Service’ het nieuwe normaal geworden.
Vele facetten
Gartner Fellow Daryl C. Palmer zegt: “Er bestaat niet zoiets als één cloud. Er zijn diverse cloud-services en iedere aanbieder van deze services gedraagt zich anders. Ze hanteren verschillende SLA’s, presteren anders, hebben andere contracten, andere helpteams enzovoort.” Hoewel cloud computing het hoogtepunt van de hype cycle ruimschoots is gepasseerd, blijft het fenomeen de gemoederen bezighouden. Neem bijvoorbeeld het veranderende imago van de publieke cloud. Vanaf het moment dat Amazon in 2005 AWS lanceerde – de daaropvolgende jaren gevolgd door Google, IBM, Microsoft en anderen – stond de publieke cloud lange tijd bekend als een hackersparadijs. Data zou op straat liggen en de providers hadden vrij toegang tot al je bedrijfsgegevens. Reputaties komen te voet en gaan te paard, ook in positieve zin, want de laatste tijd groeit de publieke cloud in de algemene opinie razendsnel naar een betrouwbaar innovatieplatform voor menig vooruitstrevend bedrijf. Nieuwe toepassingen op basis van cloud computing springen als paddenstoelen uit de grond, zoals edge computing, serverless computing of de tsunami aan IoT-toepassingen die steeds praktischer worden. Van de vele facetten van cloud computing belichten we er vier:
- De cloud computing strategie
- De bekoring van de publieke cloud
- Edge computing
- Serverless computing
De cloud computing strategie
Volgens Gartner zal in 2019 bijna 90 procent van de organisaties in volwassen economieën cloud services gebruiken (zie figuur 1). De publieke cloud wordt vaak op kleine schaal als proeftuintje gebruikt, waarna een organisatie een meer duurzame aanpak volgt. De cloud is nodig om de eeuwigdurende patstelling te doorbreken van het draaiend houden van de systemen enerzijds – wat ongeveer 70 procent van de resources opeist – en innovatie anderzijds, waarvoor doorgaans nauwelijks resources beschikbaar zijn. Door te kiezen voor ‘cloud first’ kan een flink deel van die resources worden gebruikt voor zinvollere zaken, zoals innovatie. De keerzijde blijft security. Maar in hoeverre de angst daarvoor reëel is, valt te bezien.
Strategie
Vanwege de vele gezichten van de cloud zal één strategie niet volstaan om alle cloud-issues die op een bedrijf afkomen het hoofd te bieden. Alle niveaus van cloud computing – infrastructuur, platform en applicaties – vragen om een eigen strategie. Het is dan ook niet verwonderlijk dat veel bedrijven hun cloud-strategie niet in één keer te pakken hebben.
Bepaal allereerst wat je wilt bereiken met cloud computing. Daryl Plummer van Gartner gebruikt de metafoor van eten. “Als je wilt eten, kun je thuis een maaltijd koken”, vertelt hij. “Maar je kan ook uit eten gaan. Je kan kiezen voor fast food, vergelijkbaar met de publieke cloud is. Maar je kan ook kiezen voor een restaurant dat beter op jouw voorkeuren is afgestemd. Waar je ook voor kiest, je bepaalt van tevoren wat je wilt. Als je niet weet wat je wilt eten, kun je geen keuze maken. Doe je dat wel, dan kies je misschien services die je helemaal niet nodig hebt, of je ziet services over het hoofd die jouw business goed hadden kunnen helpen.”
Bepaal ten tweede welke principes je hanteert. Zorg bijvoorbeeld voor een exit-strategie. Als je eenmaal in de cloud zit, kun je niet meer terug naar de on-premise variant. Hoe regel je de security? Als je deze principes niet in beeld hebt, kan je in ernstige problemen komen.
Ten derde: bepaal wanneer je succesvol bent. Weet wat je nodig hebt aan virtuele machines. Stel heldere doelen voor innovatie, kostenbesparing, het genereren van waarde, flexibiliteit enzovoort.
Angst
Cloud computing is de primaire optie voor nieuwe ict-acquisitie en -uitrol, en niet langer een secundaire mogelijkheid. Figuur 2 laat een overzicht zien van de goede dingen die de cloud de afgelopen jaren heeft gebracht en waar de cloud ons ook ongevraagd op heeft getrakteerd. Dat hoeft niet per sé positief te zijn. Denk maar aan risico’s, privacy, veiligheid, angst om de controle kwijt te raken, of angst dat een provider failliet gaat. Stel je voor wat er zou gebeuren als Amazon failliet zou gaan – hoe onwaarschijnlijk dat nu ook mag lijken. Als zij de afgrond in glijden, geldt dat dan ook voor alle bedrijven die hun volledige werkvolumes daar hebben draaien? Zonder exit-strategie zal dat waarschijnlijk inderdaad gebeuren. Veel van de angsten over de cloud hebben de laatste vier jaar flink aan kracht ingeboet. Het is verstandig om stil te staan bij eventuele problemen, maar het is ook goed om erop te vertrouwen dat die opgelost zullen worden.
De bekoring van de publieke cloud
De publieke cloud wordt steeds meer gezien als de drijvende kracht achter bedrijfsinnovatie. Om daadwerkelijk alle vruchten te plukken van de publieke cloud, is een rigoureuze verandering vereist van de bedrijfs- en technologische processen. Doe je dat niet, dan zal de publieke cloud nooit veel meer worden dan een kostenbesparend verlengstuk van je ICT. Kostenbesparing is nog altijd de belangrijkste reden voor bedrijven om de publieke cloud te gaan gebruiken. Maar andere redenen zoals flexibiliteit, innovatie en moderniseren van ICT winnen terrein.
Bedrijfsinnovatie met IaaS
Ongeveer een derde van de bedrijven in Noord-Amerika, Europa en Asia Pacific heeft de publieke variant van IaaS (Infrastructure-as-a-Service) en PaaS (Platform-as-a-Service) geïmplementeerd. Bedrijven adopteren publieke cloud-platforms in hoger tempo, vaak ten koste van de intern gehoste private cloud-services. Helaas zijn bedrijven nog altijd geneigd om de adoptie van publieke cloud-platforms en -applicaties te baseren op traditionele businesscase-elementen zoals features en functionaliteit.
De van origine Duitse restaurantketen Vapiano verplaatste haar volledige werkvolume naar Microsoft Azure, om snel een online bestelsysteem te lanceren. Doel: nieuwe inkomensstromen genereren, het implementeren van een loyaliteitssysteem en de mogelijkheid om aan klanten een notificatie te sturen wanneer hun bestelling klaar is. Winkelmanagers krijgen real-time informatie over hun winkel en klanten kunnen zelfs de klantvraag voorspellen door het gebruik van BI op het Microsoft-platform.
De mogelijkheden van SaaS
De nieuwe mogelijkheden die SaaS-providers regelmatig in hun producten inbrengen, helpen bedrijven in hun streven marktleider te worden of te blijven. Voor taxidienst Uber is iedere stad een aparte businessunit. Dit heeft geleid tot een wijdverspreide diversiteit in software en processen, inclusief contractonderhandelingen en goedkeuring. Lancering in enkele steden moest hierom zelfs worden uitgesteld. Sinds Uber het SaaS-contractmanagementsysteem van SpringCM heeft geïmplementeerd, verloopt alles snel en kunnen veranderingen in bijvoorbeeld het valideringsproces van contracten op het allerlaatste moment worden geconfigureerd.
PaaS biedt nieuwe businessmogelijkheden
Met PaaS-tools en -services uit de publieke cloud kunnen DevOps-professionals veel sneller nieuwe apps creëren en bestaande apps moderniseren. Alleen al in 2016 voegde Amazon AWS maar liefst 1017 nieuwe features toe aan zijn publieke cloud-platform. Online vastgoedsite Domain migreerde alle bestaande werkvolumes naar AWS, aanvankelijk om de kosten te drukken. Gaandeweg werden nieuwe cloud-services gebruikt, waaronder AWS Rekognition. Deze beeldherkennings- en categorisatieservice helpt gebruikers zelfs zonder specifieke omschrijving met woorden bij het vinden van woonkenmerken die passen bij hun behoefte. Om in de NASCAR-competitie te concurreren, gebruikt Toyota Racing Development een data-centrische benadering tot racen. Tijdens de race gebruikt het bedrijf publieke cloud analytics tools om real-time informatie en voorspellingen te geven, zodat teams supersnelle beslissingen kunnen maken over pitstops, bandenwissels en andere strategische elementen van een race.
Versnel uw transitie
Om in de huidige dynamiek met supersnelle ontwikkeltijden te innoveren op on-premise hardware en software is nagenoeg onbegonnen werk. Dat begint al met een financiële en beschikbaarheidsachterstand vanwege onderhoud en het stabiel houden van legacy-systemen. Een grote wijndistributeur verloor business, omdat zijn concurrenten sneller konden bewegen. Zij hadden hun ontwikkeling en operatie verplaatst naar publieke cloud-platforms. De distributeur moest kiezen tussen het omarmen van de snelheid van ontwikkeling die cloud-platforms mogelijk maken, of toekijken hoe zijn marktaandeel wegkwijnde. Volgens Forrester Research blijven bedrijven die niet in de publieke cloud zitten, achter. “Ieder bedrijf die wij richting een nieuwe toekomst zien innoveren, heeft publieke cloud-platforms en -applicaties in de kern van de business. Alle zogeheten ‘digital natives’ zoals Netflix, Fidor Bank, REA, Supercell en Lyft hebben de publieke cloud omarmd om hun business voorwaarts te brengen. Datzelfde doen gevestigde bedrijven als Ubank, Enel, Commonwealth Bank of Australia en Woodside.”
Het succes van de vermelde bedrijven is niet uitsluitend te danken aan de voordelen van de publieke cloud-platforms en -applicaties. Ze moesten ook een klantgeoriënteerde onderneming worden. Bedrijven die een volwassen klantoriëntatie bereiken, betrekken hun technische afdelingen effectief bij het proces, en kunnen ontwerpdenken. Klantoriëntatie en snelheid moeten in het hart van de business zitten. Wie puur oude processen en werkvolumes op de publieke cloud zetten, behalen enig economisch voordeel, maar de volledige tijd-tot-waarde voordelen gaat aan hen voorbij.
Edge Computing
Cloud computing blijft groeien en bepaalt de nieuwe vorm van ICT. Die nieuwe vorm bestaat uit een mix van drie hoofdcomponenten: 1) traditionele ICT, 2) de cloud en 3) edge computing. Die laatste component behoeft nadere introductie.
Gedistribueerde systemen
De term ‘the edge’, de rand, verwijst naar de eindgebruiker, helemaal aan de rand van het netwerk. Het werk dat op de apparaten van de eindgebruiker wordt gedaan – van smartphones, zelfrijdende auto’s, drones die windmolens inspecteren, tot aan de hele IoT, zoals koelkasten en thermostaten – is dus edge computing. De gegenereerde data wordt niet per sé naar de cloud verstuurd; er wordt zo dicht mogelijk bij de brondata gewerkt. Anders dan bij cloud computing, waarbij apparaten intelligentie of data uitwisselen met een server, zijn talloze ‘clients’ onderling met elkaar verbonden om allemaal een stukje van het werk te verrichten. Bij edge computing optima forma vormen miljoenen apparaten gezamenlijk één groot netwerk. Deze gedistribueerde systemen kunnen een flink deel van de enorme overkill aan data zelf analyseren, zonder daarmee de cloud te belasten. Dankzij de miljoenen apparaten die dagelijks aan het totaal aan IoT-devices wordt toegevoegd, zal die hoeveelheid data – die nu al nauwelijks te bevatten is – exponentieel groeien. Alleen daarom al is het logischer om veel van het werk te verdelen over al die gedistribueerde systemen aan de rand, the edge.
Milliseconden
Een belangrijk voordeel van edge computing is de tijdwinst. Het transporteren van data van en naar cloud-servers gaat weliswaar snel, maar wanneer winst in milliseconden het verschil kan maken, kan een deel van de rekencapaciteit worden verplaatst naar the edge. Het rekenwerk kan dan worden gedaan op plekken die fysiek dichterbij liggen dan een datacentrum. Als jouw pinpas wordt geskimd, kan al binnen een kwartier een pintransactie in een ander land plaatsvinden met ‘jouw’ pas. Data-analyse kan probleemloos vaststellen dat jij onmogelijk binnen 15 minuten op twee ver van elkaar gelegen locaties een pinbetaling kan doen. Bij dergelijke analytics telt iedere milliseconde om fraude te voorkomen. Het verwerken van data bij de databron kan de reactietijd van een berekening bekorten. Simpel gezegd: het is efficiënter om dichtbij elkaar zijnde apparaten met elkaar te laten communiceren dan via een centraal netwerk. De autonoom opererende apparaten aan de rand van het netwerk worden steeds krachtiger, waardoor het volwaardige deelnemers worden in willekeurig welke berekening.
Conceptueel
Edge computing is geen vervanging of concurrent van cloud computing, eerder een aanvulling. Berekeningen waarbij niet noodzakelijk iedere milliseconde telt, kunnen prima via de (goedkopere) cloud worden gedaan. Vooralsnog functioneert edge computing niet zonder cloud computing. Maar de verwachting is wel dat ze gezamenlijk enorme problemen kunnen oplossen, dan wel verlichten. Hoewel het nog grotendeels een conceptuele technologie is, voorspelt Gartner dat edge computing tegen 2020 net zoveel computerkracht zal hebben als alle on-premise computers bij elkaar. Belangrijk is dat de ict-afdeling begrijpt dat ze te maken krijgt met werkvolumes die intern worden gegenereerd, door de cloud en door the edge. Hiervoor zullen nieuwe vaardigheden en nieuwe kennis nodig zijn, waarvan veel nu nog niet in beeld is.
Serverless Computing
Dicht tegen edge computing aan ontwikkelt zich een nieuwe revolutie: serverless computing. De kerngedachte is dat servergebruik vele malen efficiënter kan worden ingericht. Een belangrijk element is dat we niet meer voortdurend hoeven te betalen voor serverruimte, maar alleen voor de tijd waarop een functie in de lucht is: rekeningen worden opgemaakt in duizenden van centen per milliseconden. Kortom: dit is het ‘next level’ van efficiency en pay-per-use.
Inefficiëntie
Servers, waarop ons hele internet en dus de cloud draait, zijn al in verregaande mate een service. Steeds minder gebruikers bezitten nog hun eigen servers, maar kopen of huren serverruimte van providers. Voor die ruimte wordt een fee berekend, zonder te kijken naar de daadwerkelijke tijd dat de rekenkracht van de server wordt gebruikt. Gigantische aantallen servers staan onnodig veel tijd stof te happen in plaats van te werken. Natuurlijk kunnen we cloud computing niet helemaal serverloos doen, maar dat het vele malen efficiënter kan, daarover zijn de experts het met elkaar eens.
Impact
De cloud is een abstract begrip, maar met serverless computing komt het besef dat servers ergens het werk uitvoeren nog verder van ons af te staan. Ontwikkelaars moeten nu nog zelf hun servercapaciteit regelen, wanneer er moet worden op- of afgeschaald. Straks verdwijnt de server nagenoeg helemaal uit de perceptie van de mensen die erop werken. Het is er altijd en het voldoet altijd. Volgens enkele pioniers zal serverless werken een enorme invloed hebben op de productiviteit. Sommigen menen zelfs dat die impact groter zal zijn dan de invloed van de cloud. Niet alleen grote aanbieders, zoals Amazon die de serverless-dienst Lambda aanbiedt, maar ook kleinere bedrijven bieden serverless computing aan. Medeoprichter van het Nederlandse Jexia, Rafael Akopian, ziet nog een andere unieke kwaliteit in serverless werken. Volgens hem ondersteunt het een nieuwe manier van apps bouwen. “In plaats van een app of site vanaf nul op te bouwen, kunnen ontwikkelaars standaardfuncties – inloggen of het aanmaken van een database – afnemen bij de serverless provider. Ontwikkelaars hoeven de servers niet meer in de gaten te houden en veel basisprogrammeerwerk wordt hen uit handen genomen.”
Infrastructuur
Vooralsnog wordt de technologie nog niet massaal omarmd. Uit onderzoek van Forrester Research in 2017 onder bijna 1000 ontwikkelaars bleek dat 12 procent van hen regelmatig met serverloze architectuur werkt. Gartner beschouwt serverless computing als een grote belofte, maar verwacht de komende drie jaar nog geen grote doorbraak. Dat is niet verwonderlijk. Er is immers een nieuwe it-infrastructuur nodig om volledig serverloos te kunnen werken. Voor start-ups kan deze ontwikkeling echter niet snel genoeg volwassen worden. Met de komst van de cloud was het al vele malen bereikbaarder om vrijwel zonder startkapitaal aan de ontwikkeling van iets nieuws te werken. Maar serverless computing maakt het helemaal laagdrempelig. Het boeit niet hoeveel serverruimte je nodig denkt te hebben, je gaat gewoon van start. De servers zijn niet meer jouw zorg en zeer goed betaalbaar.
Hybride ICT
We hebben het niet langer over hybride cloud, maar over hybride ICT. Als we de nieuwe vorm van ICT platslaan, kunnen we stellen dat traditionele ICT de digitale backoffice verzorgt, cloud computing alles voor de frontoffice regelt en edge computing en serverless computing met extreme snelheid digitale consumenten ondersteunen. En wanneer ze de gehele ICT vormen in een perfect op elkaar afgestemde mix, betekent dat opnieuw een grote stap in snelheid en flexibiliteit.
Bronnen voor dit artikel:
- Forrester Research – The Public Cloud Can Be Your Enabler Of Business Innovation, by Tim Sheedy, Michael Barnes, Dave Bartoletti, Frederic Giron, Seles Sebastin and Bill Nagel, January 19, 2018
- Forrester Research – Taking The Pulse Of Europe’s Cloud, What CIOs Need To Know About Cloud In Europe As We Enter 2018, by Paul Miller, Pascal Matzke, Michael Glenn, and Shayna Neuburg, January 22, 2018
- Keynote speech van Daryl C. Plummer, VP & Gartner Fellow: The Cloud Computing Scenario: Strategy and Tactics to Live By, November 6, Barcelona Gartner ITxpo
- ‘Weg met de servers’, FD, Sandra Olsthoorn, 26 januari 2018