De tijden waarin de Chief Information Officer (CIO) vooral bezig was met het draaiende houden van servers, behoren definitief tot het verleden. Technologie is niet langer een puur ondersteunende functie, en de functie verandert mee. “De rol van technologie is geëvolueerd van het automatiseren van het bedrijf naar daadwerkelijk het bedrijf zijn.”
IT is strategisch geworden. Sinds de coronapandemie de digitalisering op koers bracht, is het belang van digitaal leiderschap explosief toegenomen. Daarbij vliegen de titels om je oren: CIO, de IT-directeur of IT-manager: you name it. Maar de verantwoordelijkheden verschillen wezenlijk.
De IT-manager is de man of vrouw van de uptime en de motor van de IT-machine. Operationeel sterk, gefocust op continuïteit, processen en incidentafhandeling. De IT-directeur legt dan weer de brug tussen strategie en uitvoering. Budget, planning, projectleiding – hij of zij zorgt dat IT-investeringen ook zakelijk renderen. En dan is er natuurlijk de CIO (Chief Information Officer). Zijn of haar taak is technologie inzetten om innovatie, efficiëntie en concurrentiekracht te vergroten. De CIO denkt niet in netwerken of servers, maar in businessmodellen en groeikansen. En vaak schuift hij aan in de boardroom of het directiecomité.
Vier archetypen van de moderne CIO
Uit dit lijstje van IT-verantwoordelijken heeft vaak net de CIO diverse invullingen van zijn of haar job. De CIO overziet het complete technologische landschap, stuurt IT aan als een kernonderdeel van de bedrijfsstrategie en anticipeert op toekomstige ontwikkelingen. Maar de invulling wil wel eens verschillen.
Onderzoek van Deloitte heeft onlangs vier dominante stijlen geïdentificeerd waarin CIO’s opereren. We combineren deze indeling met ander onderzoek, om zo te komen tot een eigen en hedendaagse indeling van vier CIO-types. Deze archetypen zijn overigens niet statisch, maar veranderen mee met de context, groeifase en ambities van de organisatie. Succesvolle CIO’s weten intuïtief wanneer ze moeten schakelen tussen deze rollen.
1. De trusted operator: bouwen op solide fundamenten
De trusted operator begint waar elke goede IT-organisatie moet beginnen: bij een betrouwbare basis. Deze CIO-stijl is procesgedreven, methodisch en gefocust op stabiliteit en efficiëntie. Infrastructuur, schaalbaarheid, veiligheid en gebruikersondersteuning moeten op orde zijn voordat er aan hogere ambities kan worden gedacht. First things first.
Deze benadering is onmisbaar in organisaties waar IT pas net wordt geprofessionaliseerd of waar een wildgroei aan systemen en applicaties eerst in het gareel moet worden gebracht. De trusted operator brengt structuur, standaardiseert processen en zorgt ervoor dat technologie werkelijk ondersteunt in plaats van belemmert.
Het risico van deze rol ligt in het te lang focussen op technische perfectie. “CIO’s worden vandaag meer en meer aanzien als visionairs en veranderaars die transformatieve verandering en bedrijfswaarde stimuleren binnen organisaties”, stelt Lou DiLorenzo van Deloitte Consulting. De kunst is, volgens hem, om de basis goed te leggen, maar vervolgens wel door te schakelen naar meer strategische rollen.
2. De guarding operator: veiligheid voorop
In een tijd van toenemende cyberdreigingen en stringente regelgeving is de guarding operator onmisbaar geworden. Deze CIO-stijl stelt beveiliging, risicomanagement en compliance centraal. Van klantdata tot bedrijfsreputatie: alles moet zoveel mogelijk worden gevrijwaard tegen interne en externe bedreigingen.
Vooral in gereguleerde sectoren zoals zorg, overheid en financiële dienstverlening is deze rol cruciaal. Maar ook commerciële organisaties ontdekken dat investeren in cybersecurity geen kostenpost is, maar een concurrentievoordeel. Een datalek of compliance-overtreding kan immers desastreuze gevolgen hebben voor bedrijfsvoering en reputatie.
Deze CIO moet daarom de juiste taal spreken richting bestuur, auditors én externe stakeholders, en abstracte risico’s vertalen naar concrete bedrijfsgevolgen. In veel bedrijven groeit de rol van de CIO en de CISO (of Chief Information Security Officer) overigens naar elkaar toe, merkt Deryck Mitchelson, head of worldwide executive engagement bij Check Point Software, op. “Domeinen als informatiebeveiliging en risicomanagement maken meer en meer integraal deel uit van de IT-strategie.”
3. De business co-creator: technologie als strategische partner
De meest invloedrijke CIO’s nestelen zich in het hart van de bedrijfsstrategie. Als business co-creator fungeren zij niet zozeer als uitvoerder van IT-plannen, maar als mede-architect van de ondernemingsstrategie. Dit type CIO weet precies wat de bedrijfsdoelen zijn en hoe technologie daaraan kan bijdragen. Dit profiel is het prototype voor Business IT alignment: die twee liggen in lijn.
Of het nu gaat om internationale expansie, het ontwikkelen van digitale platforms of het innoveren van klantprocessen, de business co-creator denkt proactief mee. Hij spreekt de taal van omzet, marktaandeel en klantwaarde, en vertaalt technische mogelijkheden naar business opportunities.
Deze CIO bouwt bruggen tussen IT en business, tussen technische complexiteit en commerciële kansen, tussen huidige operaties en toekomstige ambities. Jay Crotts, voormalig CIO van Shell, vat deze vaardigheid als volgt samen: “CIO’s moeten vlot tweetalig zijn en zowel de taal van technologie als die van het bedrijfsleven begrijpen.”
4. De change instigator: innovatie als motor
De meest vooruitstrevende CIO’s opereren als change instigator. Deze stijl gaat all-in op innovatie, disruption en het heruitvinden van businessmodellen met technologie als centrale motor. Artificial intelligence, datagedreven besluitvorming en nieuwe digitale proposities behoren tot hun speelterrein. Met de opmars van AI kreeg en krijgt deze CIO nieuwe opportuniteiten.
Dit profiel is vaak als eerste aan de beurt bij emerging technologies, niet omwille van de hype, maar om echte waarde te creëren. Deze CIO heeft de visie en de overtuigingskracht om organisaties mee te krijgen in transformaties die verder gaan dan alleen IT. “Want net zoals de wereldwijde IT-dienstverleners met AI een enorme verandering moeten ondergaan, moeten ook CIO’s veranderingen binnen het IT-personeel en bedrijf uitvoeren”, oppert Geert Hendrickx van outsourcingconsultant S-Square. Maar wanneer dit lukt, transformeert niet alleen de IT-afdeling, maar de hele organisatie.
De change instigator moet weerstand overwinnen en organisatiecultuur beïnvloeden. En het succesvol invullen van deze rol vereist (veel) meer dan technische expertise. “Echte verandering doe je bovendien niet alleen”, aldus Geert Hendrickx. “Daarom is het belangrijk dat een CIO de juiste partnerships aangaat, zowel binnen de organisatie als met externe leveranciers.”
Schakelen als kernvaardigheid
De werkelijkheid is dat succesvolle CIO’s zich niet beperken tot één archetype. Zij schakelen bewust tussen rollen, afhankelijk van wat de organisatie nodig heeft. Soms bouwen waar de basis ontbreekt, bewaken waar risico’s groot zijn, koers zetten waar strategie onduidelijk is, en versnellen wanneer de markt daarom vraagt.
Deze flexibiliteit wordt bovendien steeds belangrijker, benadrukt Hendrickx. “Organisaties bevinden zich in verschillende fasen van digitale volwassenheid, markten veranderen in hoog tempo, en technologische mogelijkheden evolueren exponentieel.” De CIO die zich vasthoudt aan één aanpak, loopt het risico achterop te raken. Want de inzet is verhoogd. Of zoals Satish Alapati, ex-CIO bij AT&T, het onlangs verwoordde: “De rol van technologie is geëvolueerd van het automatiseren van het bedrijf naar daadwerkelijk het bedrijf zijn. Maar intussen moet het bedrijf ook nog wel worden geautomatiseerd.”