Een goede vraag leidt tot een goed antwoord. Vanuit die simpele gedachte organiseert NLdigital al jarenlang dialoogsessies tussen de overheid en marktpartijen over voorgenomen ICT-projecten. Met deze ICT Markttoets kunnen overheidsorganisaties al in een vroeg stadium kennis van bedrijven benutten om hun vraag zo scherp mogelijk te formuleren. Dat leidt tot betere aanbestedingen en uiteindelijk tot een grotere kans van slagen van het project.
Hoe nuttig die dialoog ook is, het blijft een momentopname. Door het keurslijf van de aanbestedingen gaan op een gegeven moment de luiken bij de overheid dicht en start het gesprek pas weer als de opdracht is gegund en de winnende partij aanschuift om met het project te beginnen. Maar dan staan de kaders al vast en is het lastig om nog bij te sturen.
Ik moest hier aan denken toen ik de ontwikkelingen volgde rond de plannen van de overheid voor een Corona-app. Op het moment dat ik deze column schrijf is het een ruime week geleden dat minister De Jonge in een persconferentie aankondigde dat de overheid van plan was twee Corona-apps te ontwikkelen. Wat volgde was een soort aanbestedingstraject on steroids. Eerst kwam er een ongevraagde, openbare ICT Markttoets op gang waarin heel Nederland zijn visie deelde over de zin en onzin van een dergelijke app. Vervolgens verraste het ministerie van VWS iedereen met een razendsnelle tender tijdens het Paasweekend. Terwijl ik deze column schrijf is het ministerie bezig de honderden reacties op die tender te verwerken tot een ‘appathon’ en een kleine week later moet het eindproduct al af zijn.
Het is natuurlijk een enorme opgave voor het ministerie en het lijkt er tot nu toe op dat ze er in slagen de belangrijkste bezwaren en randvoorwaarden mee te nemen. Maar ik vraag me ernstig af of dit de beste aanpak is. Zeker in crisistijd gaan de ontwikkelingen razendsnel. We weten bijvoorbeeld dat Google en Apple samen bezig zijn hun besturingssystemen aan te passen om een dergelijke contact-tracing-app te faciliteren. Daar gaat de overheids-app door deze manier van werken geen gebruik van kunnen maken. En dat is ontzettend zonde.
Het roept bij mij de vraag op hoe we nu en in de toekomst om moeten gaan met aanbestedingen. Het gaat in deze tijd vaak over de lessen die we kunnen leren van de crisis. Terug naar hoe het was gaat niet meer, daar zijn de meesten het wel over eens. Wat betekent dat dan voor aanbestedingen die pré-Corona al in gang zijn gezet? Heeft het nog zin die door te zetten als we nu al weten dat de werkelijkheid straks heel anders is? De starheid van aanbestedingen zit ons nu flink in de weg.
Eén van de lessen die ik heb geleerd is dat we op basis van wederzijds vertrouwen, flexibiliteit en gelijkwaardige samenwerking tot fantastische dingen in staat zijn. Als de crisis voorbij is lijkt dat me een prachtig uitgangspunt voor een discussie over aanbesteden post-Corona.
