Vrijheid van meningsuiting en vrijheid van zakelijk handelen is een groot goed in Nederland, misschien wel de essentie van onze democratie. Toegepast op de gezondheidszorg in Nederland blijkt die vrijheid relatief en steeds meer inkomen-gerelateerd. Helemaal als we daar het financiële plaatje achter de ICT in de zorg bij betrekken.
We weten dat de zorg goeddeels door de belasting- en premiebetaler wordt gefinancierd. Ook is het geen geheim dat de aanbieders van zorg een grote vrijheid hebben om in ICT te investeren zoals hen dat goeddunkt. In dat opzicht is er geen centrale regie die, los van de vrijheid van handelen, ervoor zorgt dat iedere partij zijn maatschappelijke en individuele verantwoordelijkheid nakomt.
Qua concrete stappen in de ICT valt hier wat op aan te merken. Zo heeft nog geen enkel ziekenhuis de koppeling het Persoonlijk Gezondheid Dossier (PGD) aan het Landelijk Schakelpunt voor elektronische patiënten dossiers waargemaakt. Maar die verantwoordelijkheid gaat verder.
Onder het modewoord ‘e-health’ vallen zorg informatiesystemen, elektronische patiënten dossiers, persoonlijke gezondheid dossiers en een slordige zevenhonderd Apps. Er gaat jaarlijks €3 miljard in om. De ict-infrastructuren en -architecturen voor de zorgsector zitten echter goeddeels vast in verouderde legacy-systemen die veel onderhoud vergen en onvoldoende zijn toegesneden op integratie van informatie met de patiënt als begin- en eindpunt. E-Health wordt ook beperkt doordat er nog miljoenen digibeten zijn en omdat veel ouderen zweren bij persoonlijk contact.
Iedereen weet dat de zorgkosten omlaag moeten als percentage van het BBP. Gebeurt dat niet dan gaan zorguitgaven een prohibitief deel uitmaken van het inkomen van de armere mensen. In de praktijk blijven de ict-kosten van de kosten echter stijgen, tot 3,5 procent van de uitgaven en bij ziekenhuizen tot 4 procent daarvan. Als ik u nu vertel dat de commerciële onderneming Chipsoft, marktleider in ziekenhuis informatie systemen, de helft van elke euro omzet als bedrijfswinst binnenhaalt.
Vanuit bedrijfskundig oogpunt valt de onderneming hierom te bewonderen. Vanuit de geschetste problematiek van de zorgkosten is er duidelijk iets mis. Hoe kan het dat het Nederlandse parlement en de regering tolereren dat ziekenhuizen zo kritiekloos inkopen? Gezamenlijk hebben de ziekenhuizen een aanzienlijke marktmacht en bovendien de verantwoordelijkheid om zorgvuldig om te gaan met elke euro zorgpremie en zorgbelasting die iedere burger betaalt.
Jan Baan vindt dat je de erfenis van hardware- en software infrastructuren niet almaar moet innoveren. Volgens zijn overtuiging moet je de legacy alleen maar gebruiken om er Apps gegevens uit te laten halen. Dan zou je toch simpel het Microsoft HealthVault daarvoor kunnen gebruiken, of een ander volledig gestandaardiseerd PGD dat je koppelt aan het EPD. Als alle ziekenhuizen hun inkoopkracht nu bundelen in één shared service center dat één platform erkent, moet dat toch kunnen?
Het lijkt weer tijd om de in vrijheid opererende ziekenhuizen op hun verantwoordelijkheid te wijzen. Dat kan via het Parlement.
