Het Kabinet heeft samen met partijen uit het bedrijfsleven de Nederlandse AI Coalitie opgericht. Dit is een samenwerkingsverband van 65 partijen uit (semi)overheid, onderwijs en bedrijfsleven.
De oprichting van de Coalitie staat niet op zich. Het valt samen met het Kabinetsplan om samen met het bedrijfsleven de komende zeven jaar twee miljard euro te steken in kunstmatige intelligentie (AI). Dat staat in het Strategisch Actieplan voor Artificiële Intelligentie. Dit rapport werd tegelijk met de oprichting van de Coalitie gepresenteerd door staatssecretaris Mona Keijzer (Economische Zaken en Klimaat) .
Voor het eerste jaar is er 65 miljoen beschikbaar. En dubbel zoveel voor de jaren daarna. De bedoeling is dat Nederland met het geld en de Nederlandse AI Coalitie haar goede positie op dit gebied kan handhaven en liefst nog uitbreiden.
Concrete toepassingen
De projecten rond AI moeten versneld worden en leiden tot concrete toepassingen. De Nederlandse AI Coalitie streeft naar een meerjarige publiek-private investering van in totaal twee miljard euro in zeven jaar.
Met het geld worden meer dan honderd concrete acties uitgevoerd. Zo komt er bijvoorbeeld een intensievere samenwerking met zowel het bedrijfsleven als de wetenschap. Door publieke middelen te investeren, gaat het kabinet de maatschappelijke en economische kansen van AI voor Nederland benutten.
Het Kabinet komt met het plan omdat ook landen als Duitsland, Frankrijk en België op dit gebied plannen maken. De grootste druk komt echter van de VS en China die allebei een strategie rond AI aan het ontwikkelen zijn.
Onderzoek
Nederland heeft momenteel een goede uitgangspositie met onderzoek naar en toepassingen van AI. Doel van de strategie is dan ook om de Nederlandse economie mondiaal concurrerend te houden. Daarbij is het uitgangspunt altijd moet zijn dat mensen en bedrijven erop kunnen vertrouwen dat AI zorgvuldig wordt ingezet.
Staatssecretaris Mona Keijzer: “AI verandert nu al onze wereld ingrijpend. We moeten zorgen dat we niet geleefd worden door deze technologie, maar die voor ons laten werken. Met deze gecoördineerde kabinetsaanpak leggen we de basis voor een goede bijdrage van AI aan onze maatschappij, banen en inkomsten en zorgen we dat Nederland een innovatieve koploper blijft. Daar hoort ook de ambitie bij om op korte termijn het forse bedrag, dat bedrijven, kennisinstellingen en overheden al samen investeren, verder te verhogen.”
Strategie
Door uitvoer van het plan wordt het makkelijker om de kansen van AI te benutten. Zo komt er extra geld beschikbaar voor zowel onderzoekers als ondernemers. In tegenstelling tot veel andere nationale AI-strategieën geeft het actieplan ook aandacht aan essentiële randvoorwaarden voor het succesvol toepassen van AI. Het Kabinet denkt aan scholing, datagebruik, digitale infrastructuur en bescherming van burgerrechten.
Extra publieke middelen kunnen bijvoorbeeld komen vanuit de Kennis- en Innovatieagenda’s en het Kennis- en Innovatieconvenant 2020-2023. Deze worden dit najaar gelanceerd voor missies en sleuteltechnologieën waaronder AI. In de aanvullende overeenkomst die wordt gesloten tussen EZK, Financiën en Invest-NL is AI opgenomen als één van de domeinen waarop Invest-NL zich kan richten. Het kabinet komt bovendien met een economische investeringsagenda en onderzoekt de opzet voor een investeringsfonds, onder andere voor projecten die kennis en innovatie versterken. Vanuit Europa is in de Horizon Europe en Digital Europe programma’s nog eens 7,5 miljard euro beschikbaar voor AI. Inzet is om vanuit Nederland hier maximaal middelen uit te halen.
Inzet kabinet voor publieke waarden, mensenrechten en beperken risico’s AI
Uitgangspunt van de kabinetsstrategie is dat mensen centraal staan met respect voor hun rechten. Minister Kajsa Ollongren (Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties) benadrukt dat menselijk contact tussen overheid en burger nodig blijft en kondigt onder meer een samenwerkingsplatform aan. Daarin gaan overheden kennis en ervaringen delen en beleid afstemmen rondom publieke waarden en mensenrechten binnen AI. Ook gaat BZK bekijken hoe discriminatie bij AI valt te voorkomen en onderzoekt of toezichthouders voldoende hun werk kunnen doen, nu bedrijven en organisaties steeds vaker algoritmes gebruiken.
Het kabinet heeft ook oog voor eventuele risico’s zoals gebrekkige transparantie van data-analyses en algoritmes. Hierdoor kunnen mensen zich onvoldoende weren tegen de uitkomsten daarvan. Bovendien kunnen deze fouten bevatten en discriminerende effecten hebben. Daarom heeft minister Sander Dekker (Rechtsbescherming) richtlijnen geformuleerd voor de toepassing van algoritmes door de overheid. Zo verbetert de transparantie rond het gebruik van algoritmes en minimaliseert het risico op fouten. De minister werkt daarnaast toe naar waarborgen die ook in wetgeving kunnen worden opgenomen.
Vorig jaar waren er ook al plannen om fors te investeren bij de verschillende onderdelen van Defensie. Inzet en uitbreiding van gebruik van kunstmatige intelligentie en robotica en ICT maakten daar een belangrijk onderdeel van uit.
In hoeverre dit onderdeel is van de deze week uitgebrachte bredere strategie is nog niet bekend.
