Ondanks felle kritiek ging de Tweede Kamer deze week toch akkoord met de instelling van een Bureau Internettoetsing (BIT) onder minister van Wonen en Rijksdienst Stef Blok. De Tweede Kamer wil eigenlijk dat het nieuwe bureau, dat grotere automatiseringsplannen moet toetsen, veel meer invloed krijgt dan wat het Kabinet voorstelt. ‘We vragen een Duitse herder maar we krijgen een poedel’, zei Mona Keijzer van het CDA.
Volgens het vorige herfst gepresenteerde rapport van de commissie Elias over de vele affaires rond ICT-projecten, heeft de overheid miljarden verspild. De Tweede Kamer omarmde eind vorig jaar dan ook alle 34 aanbevelingen van VVD’er Ton Elias en zijn commissie.
Vooral de oppositie is van mening dat het krachtige toetsingsbureau weinig meer wordt dan een tandeloze tijger. Zo krijgt het BIT alleen een adviserende, en geen doorslaggevende stem.
Het bureau Bit onder minister Blok gaat ook niet alle automatiseringsprojecten vanaf € 5 mln onder de loep nemen, zoals Elias voorstelt, maar enkel een selectie op basis van de financiële en maatschappelijke impact. Zelfs regeringspartij VVD wilde van verantwoordelijk minister Stef Blok van Wonen en Rijksdienst weten waarom niet alle ICT-projecten boven de € 5 vooraf getoetst worden.
De commissie Elias stelde dat een krachtig nieuwe bureau (BIT) onder de premier moet vallen. Coalitiegenoten VVD en PvdA steunden echter het Kabinetsstandpunt. Vooral D66, CDA en SP vinden het daarom niet kunnen dat de nieuwe waakhond juist onder leiding komt te staan van de hoogste ICT-ambtenaar van het Rijk. ‘Een ambtenaar voert immers enkel beleid uit dat door de politiek is vastgesteld’, hield Kees Verhoeven van D66 het Kabinet voor.
In zijn Kamerbrief gaf Blok een paar maanden geleden toe dat 70% van de ict-projecten vertraging oploopt en deadlines overschrijdt. Zeker de helft valt duurder uit dan begroot. Hij hoopt dit te voorkomen door meer ICT-expertise (honderd fte) in eigen huis te halen. De Kamer is wel blij dat hij die aanbevelingen van de commissie overneemt. Elias stelde dat de overheid nu te veel een speelbal is van grote ICT-bedrijven die gebruik kunnen maken van de onkunde van het Rijk.
Jan Baan
ICT-corryfee Jan Baan zit met zijn standpunt niet alleen in de hoek van de oppositie; ze gaan zelfs een stuk verder. Hij presenteerde de voorstellen van hemzelf en zijn denktank woensdag voorafgaand aan het Kamerdebat. De “Baan denktank” wil geen controle achteraf, maar juist sterke sturing vooraf. Baan stelt dat de focus dient te liggen op toetsing van de opstart van projecten met de nadruk op een iteratieve aanpak. De overheid moet in de rol van launching customer het goede voorbeeld geven door (veelal kleine) voorbeeldprojecten te implementeren. Jan Baan bepleit als concreet voorbeeld een overheidscloud waar alle NAW gegevens van de burgers 1 keer centraal worden beheerd. Nu gebeurt dit inefficiënt door elk van de bijna 400 gemeenten op hun eigen manier met een zelfgekozen systeem.De politiek zou zich volgens de Baan-denktank ook moeten uitspreken over de maatschappelijke en ethische consequenties die een forse technologische stap voorwaarts door de overheid hebben. Vragen moeten gesteld worden als: wil Nederland dat? Is er democratisch draagvlak voor? Wat zijn de neveneffecten?
