Politie en justitie maken gebruik van een algoritme om jaarlijks van tienduizenden jongeren te voorspellen of zij in de toekomst crimineel gedrag zullen vertonen. In de praktijk blijken deze voorspellingen vaak onjuist, met ingrijpende gevolgen voor de jongeren. Het algoritme kan immers bepalen of een jongere naar Halt wordt gestuurd of een strafblad krijgt.
Grote gevolgen
Jongeren beseffen vaak niet dat hun contact met de politie grote gevolgen kan hebben. Een ogenschijnlijk onschuldige overtreding, zoals het stelen van een klein voorwerp op jonge leeftijd, kan bij een volgend incident leiden tot strengere maatregelen. Het algoritme, genaamd Preselect Recidive, analyseert verschillende factoren en kent een risicoscore toe. Dit systeem is al tien jaar in gebruik binnen het Landelijk Instrumentarium Jeugdstrafrechtketen (LIJ) en wordt toegepast door politie, Openbaar Ministerie, de Raad voor de Kinderbescherming, jeugdreclassering en jeugdgevangenissen.
Algoritme
Het algoritme beoordeelt jongeren op basis van tien factoren, waaronder leeftijd, geslacht, eerdere politiecontacten en zelfs registraties als getuige of omstander. Ook wordt meegewogen of huisgenoten eerder in aanraking zijn gekomen met politie. Op basis van deze gegevens kent Preselect een risicoscore toe: laag, midden of hoog. Een lage score kan leiden tot een Halt-traject, terwijl een hoge score vaak leidt tot een strafrechtelijke aanpak.
Deskundigen plaatsen vraagtekens bij de betrouwbaarheid van Preselect. Wetenschappers waarschuwen dat de methode op een wankele basis berust en vaak verkeerde inschattingen maakt. Dit leidt tot zorgen over de impact op jongeren die onterecht als risicovol worden bestempeld.
Voorspellen van criminaliteit
De Nederlandse politie heeft een sterke focus op predictive policing, waarbij data wordt gebruikt om criminaliteit te voorspellen. Toch hebben eerdere algoritmes, zoals het Criminaliteit Anticipatie Systeem (CAS), niet aan de verwachtingen voldaan en zijn bekritiseerd vanwege mogelijke vooringenomenheid.
Opvallend is dat het Preselect-algoritme nauwelijks bekend is buiten de instanties die het gebruiken. Zelfs jeugdadvocaten zijn er vaak niet van op de hoogte en het systeem wordt niet vermeld in het Algoritmeregister van de overheid. Dit roept vragen op over transparantie en verantwoording van de gebruikte methoden.