Polen heeft de Europese Commissie opgeroepen om een onderzoek te starten naar TikTok, nadat op het platform kunstmatig gegenereerde video’s zijn verschenen die oproepen tot een Pools vertrek uit de Europese Unie. Volgens de Poolse regering gaat het vrijwel zeker om Russische desinformatie, verspreid met behulp van AI-technologie. De zaak onderstreept opnieuw de groeiende zorgen binnen Europa over digitale beïnvloeding, buitenlandse inmenging en de rol van grote online platforms.
Aanleiding voor het verzoek is een TikTok-profiel dat de afgelopen weken aan populariteit won. Het account plaatste video’s van jonge vrouwen, gekleed in Poolse nationale kleuren, die zich uitspraken tegen het EU-lidmaatschap van Polen. De video’s bleken met grote waarschijnlijkheid synthetisch te zijn gegenereerd. Het profiel is inmiddels van het platform verdwenen, maar de Poolse autoriteiten achten de schade al aangericht.
Openbare orde
In een brief aan de Europese Commissie waarschuwde de Poolse viceminister van Digitalisering, Dariusz Standerski, dat de content een bedreiging vormt voor de openbare orde, de informatieveiligheid en de integriteit van democratische processen, niet alleen in Polen maar in de hele Europese Unie. Volgens hem wijzen zowel de aard van de boodschappen als de wijze van verspreiding en het gebruik van synthetisch audiovisueel materiaal erop dat TikTok tekortschiet in zijn verplichtingen als “Very Large Online Platform”.
Desinformatie
Een Poolse regeringswoordvoerder verklaarde dat het vrijwel zeker om Russische desinformatie ging. In de video’s zou namelijk gebruik zijn gemaakt van zinsconstructies en grammatica die kenmerkend zijn voor Russische syntaxis. Vertegenwoordigers van de Russische ambassade in Warschau reageerden niet direct op verzoeken om commentaar. Rusland heeft eerder herhaaldelijk ontkend zich te mengen in buitenlandse verkiezingen of politieke processen.
TikTok liet in een reactie weten in contact te staan met de Poolse autoriteiten en content te verwijderen wanneer deze in strijd is met de platformregels. Tegelijkertijd bevestigde een woordvoerder van de Europese Commissie de ontvangst van de Poolse brief. Daarbij werd verwezen naar de Europese Digital Services Act, die grote online platforms verplicht om risico’s van hun diensten, waaronder die samenhangen met kunstmatige intelligentie, actief te beoordelen en te beperken.
Digitale wetgeving onder druk
De Europese Commissie heeft TikTok, dat eigendom is van het Chinese technologiebedrijf ByteDance, al langer in het vizier. In maart 2024 werden meerdere platforms, waaronder TikTok, verzocht om informatie te verstrekken over hun aanpak van AI-gerelateerde risico’s. Later dat jaar startte de Commissie zelfs formele procedures tegen TikTok vanwege vermoedelijke tekortkomingen bij het voorkomen van verkiezingsinmenging, onder meer rond de Roemeense presidentsverkiezingen.
Onder de Digital Services Act zijn grote platforms zoals TikTok, X en Facebook verplicht om schadelijke content, waaronder haatzaaien, desinformatie en manipulatie, actief te modereren en te verwijderen. Bij overtredingen kan de Commissie boetes opleggen tot 6 procent van de wereldwijde jaaromzet.
Breder Europees probleem
De Poolse oproep past in een bredere Europese strategie om buitenlandse inmenging in verkiezingen en nationale politiek tegen te gaan. Met de opkomst van AI-gegenereerde content wordt die uitdaging steeds complexer. Het verzoek uit Warschau vergroot de druk op Brussel om duidelijk te maken hoe ver de verantwoordelijkheid van platforms reikt en hoe streng de nieuwe digitale regels in de praktijk zullen worden gehandhaafd.