4min Zorg

Twintig miljoen euro voor aanpak alzheimer via big data

Twintig miljoen euro voor aanpak alzheimer via big data

Provincie Limburg, het Maastricht UMC+ en de Universiteit Maastricht (UM) investeren gezamenlijk €20 miljoen in een nieuw onderzoeksinstituut. Een diepgravende studie naar de ziekte van Alzheimer dient als ‘prototype’.

Het gaat BReIN (Brightlands e-Infrastructure for Neurohealth) heten. Dit instituut moet een adequate infrastructuur creëren voor het verzamelen, opslaan en bewerken van big data in de hele gezondheidszorg.  Geestelijk vader is de Maastrichtse hoogleraar Milieugezondheidkunde, prof. dr. Jos Kleinjans.

Alzheimer

Vanwege de relatief sterk vergrijzende bevolking gaat dementie de komende jaren een toenemende maatschappelijke en economische impact hebben. Dit komt mede door de zware zorglast voor mantelzorgers.

Omgevingsfactoren als schadelijke chemicaliën, voeding of gebrek aan beweging spelen een zeer bepalende, maar grotendeels nog onbekende rol bij het ontstaan van alzheimer. Daarom zullen onderzoekers allereerst hersen- en bloedmonsters van patiënten uit het Alzheimer Centrum Limburg analyseren. Dat gebeurt in samenwerking met euregionale partners als de universiteiten van Luik, Leuven en het supercomputer centrum in de Duitse stad Jülich.

BReIN is in eerste instantie een platform voor het verzamelen van data, zoals bijvoorbeeld genomische data of data afkomstig van MRI-scans. Voor een beter inzicht in de omgevingsfactoren is ook experimenteel onderzoek nodig. Samen met internationale partners zullen BReIN-wetenschappers daarom een stamcelplatform voor hersen-organoïden ontwikkelen.

 

Big Data

Moderne analysetechnieken als genomics en imaging, maar ook het gebruik van steeds uitvoerigere standaard patiëntgegevens leveren een groot volume aan digitale data op. Zeker na de recente aanscherping van de Europese wetgeving zal er binnen het project veel aandacht zijn voor de bescherming van de privacy van patiënten.

Mede om die redenen zullen wetenschappers van de Brightlands Maastricht Health Campus nauw samenwerken met datatechnologen van de Brightlands Smart Services Campus in Heerlen.

Een coördinerende rol is daarbij weggelegd voor het Institute for Data Sciences (IDS@UM) van de UM. “BReIN zet vol in op het verbeteren van diagnostiek en het ontdekken van mogelijke aanknopingspunten voor nieuwe, effectieve en veilige geneesmiddelen voor met name de vroege fase van de ziekte van Alzheimer. Potentieel zal BReIN dus van grote invloed zijn op de zorg”, aldus hoogleraar Kleinjans. “Dit is niet alleen maatschappelijk relevant; er zullen ook aanzienlijke kansen ontstaan voor economisch rendement in de regio.”

 

Preventie

Vanuit de Brightlands Maastricht Health Campus worden vooralsnog met name producten en diensten voor medische diagnostiek en behandeling vercommercialiseerd. Met BReIN wordt daar vanuit Heerlen een nieuw domein aan toegevoegd: het naar de markt brengen van IT-oplossingen en analysesoftware gericht op big data in de gezondheidszorg.

Maar valorisatie kan ook plaatsvinden op een heel ander vlak: preventie van de ziekte van Alzheimer is wellicht mogelijk door consumptie van veredelde groenten die schadelijke metalen in het lichaam kunnen ‘wegvangen’ voordat zij het brein bereiken. Hierbij kunnen zaadveredelingsbedrijven in de regio Venlo een bijzondere rol spelen.

“Dit soort informatie kan erg belangrijk zijn vanwege de mogelijkheden tot preventie”, aldus prof. dr. Frans Verhey, hoofd van het Alzheimer Centrum Limburg. “Op dit moment zijn er geen effectieve geneesmiddelen tegen alzheimer, en is het uitschakelen van mogelijke risicofactoren de beste optie om de ziekte van Alzheimer te voorkómen.”

 

Brightlands

BReIN zal bovendien sterk bijdragen aan de internationale uitstraling van Limburg als een top-technologische regio voor life sciences en big data in de gezondheidszorg. Binnen het instituut nemen de Brightlands campussen een centrale rol in, maar verbinden tevens kennisinstituten in Antwerpen, Leuven, Luik, Brussel, Luxemburg, Jülich, Bonn en zelfs de Noord-Franse stad Lille.

Dit past binnen het beleid van de Europese Commissie die, juist voor dit type onderzoek, interregionale samenwerking stimuleert. Gedeputeerde Joost van den Akker (Economie en Kennisinfrastructuur): “Dankzij de kennisinfrastructuur van Brightlands is er veel kennis en kunde verzameld op specifieke gebieden zoals life sciences & health op de Brightlands Maastricht Health Campus en big data op de Brightlands Smart Services Campus in Heerlen.

Door de crossovers tussen de campussen vindt er ook over en weer kennisuitwisseling plaats. Via BReIN kan het leven van mensen met een ziekte als bijvoorbeeld alzheimer straks draaglijker worden. Om dat te realiseren is gedegen onderzoek noodzakelijk. Als Provincie ondersteunen wij dat van harte.”