Blockchain in de zorg – Mooie kansen, maar begin klein

Blockchain in de zorg

Mede ter promotie van het boek Blockchain in de zorg van lector Jan Veuger en Harry Woldendorp organiseerde Hogeschool Saxion een digitale themabijeenkomst. ICT/Zorg nam deel om antwoord te vinden op de vraag: komt blockchain al uit Gartners ‘dal van de desillusies’ en op het ‘plateau van productiviteit’?

Sommige technologieën raken na het dal (de ‘trough of disillusionment’) voorgoed in de vergetelheid. Andere bereiken daarna alsnog het plateau van productiviteit. Blockchain werd eind 2015 een hype, wat voor Nictiz reden was om in 2016 een verkennende studie te doen. Dit mondde begin 2017 uit in een rapport met de conclusie dat de impact van blockchain op de manier waarop we in de zorg informatie vastleggen en uitwisselen moeilijk valt te voorspellen. Het advies luidde: ‘Wacht niet af, maar investeer tijd en middelen in het experimenteren met specifieke toepassingen.’

Sociale revolutie

Vanaf 2018 werd het stil rondom blockchain. De hype was voorbij al werkte een enkeling achter de schermen gestaag door aan het bedenken en ontwikkelen van blockchain-toepassingen. Eén van hen is Jan Veuger, lector aan Hogeschool Saxion. Hij zag een kans toen Deventer een van de vier fieldlab regio’s werd van het project GROZzerdam (https://www.groz.nl/fieldlabs) . Bernadette Lohuis is als liaison officer Health bij Saxion een van de kartrekkers van fieldlab Deventer. Ze vertelt: “In onze stad spelen vijf problemen een rol: eenzaamheid, gezondheidsverschillen, ongezonde leefstijl, regie bij de inwoner en ingewikkelde financiering. Voor die laatste twee uitdagingen kan blockchain een oplossing zijn.” Ze ging te rade bij collega Jan Veuger die haar vertelde dat blockchain niet alleen een technologie is, maar tevens een sociale, politieke en economische revolutie. Veuger: “Je geeft namelijk burgers de macht om hun eigen data te beheren en je creëert volledige transparantie. Het is een fundamenteel andere manier van omgaan met data van cliënten en patiënten.”

Essentie

Veuger vindt dat iedereen die ‘iets met blockchain wil’ die complexe technologie ook van haver tot gort hoeft te begrijpen. “We snappen immers ook niet precies hoe Windows werkt.” Het gaat om de essentie dat een blockchain een gedistribueerd netwerk is dat open kan zijn, gesloten of hybride. Bij Bitcoin is het een open netwerk, maar in de zorg zal vaak sprake zijn van gesloten netwerken. Op voorhand definieer je welke partijen onderdeel gaan zijn van een blockchain. Daarnaast gaat blockchain over waardeoverdracht, terwijl internet over informatieoverdracht gaat. De informatie is altijd versleuteld en tot nu toe is het nog niemand gelukt die encryptie te kraken. Kortom: excellente informatiebeveiliging. De waarde die je wilt overdragen staat in een blok. Zodra het blok is gecreëerd, kun je de data in dat blok niet meer wijzigen. Je kunt er wel toevoegingen op doen of correcties op maken, maar die data komt dan in een volgend blok te staan. Zo ontstaat een ketting van blokken waarbinnen je altijd kunt traceren wie wanneer welke data heeft toegevoegd, verwijderd of gewijzigd. Aangezien alle betrokkenen kopieën krijgen, kan er nooit met data worden gerommeld. Degene die een blok maakt, bepaalt wie er een kopie mogen hebben en wie data aan de ketting mogen toevoegen. Op die manier kun je een cliënt regie geven over zijn eigen data.

Regie bij de cliënt

Co-auteur Harry Woldendorp is bestuurder bij Platform Verbinden met Zorg: “Thuiswonende ouderen willen heel graag zelf de regierol nemen, maar het zorglandschap is veel te complex voor ze. Er zijn ontzettend veel diensten, die door verschillende organisaties worden aangeboden en uit allerlei potjes worden betaald. Zodra iemand te maken krijgt met zorg, geeft een wijkverpleegkundige een indicatie af op basis van data afkomstig van de huisarts, de apotheek, over de gezinssamenstelling en de situatie van eventuele mantelzorgers. De AVG regelt wanneer welke informatie met wie mag worden gedeeld, maar privacy blijft natuurlijk een uitdaging. Blockchain zou in dit complexe landschap kunnen zorgen voor een betere validatie en beveiliging van data. Je kunt bovendien het databeheer neerleggen bij de cliënt en er zijn minder administratieve lasten en dus lagere overheadkosten.”

Punten sparen in de blockchain

Veuger heeft zijn studenten gevraagd om klein te beginnen, bij de Gezondheids- en Gedrag App (kortweg GG App). Speerpunt in de app is een beloningssysteem waarmee gebruikers punten kunnen sparen door gezond gedrag en die ze kunnen inwisselen voor korting op gezonde producten of diensten. Hilbrand Jacobs, projectleider ontwikkelen en testen GG App, vertelt: “Onze app wordt al langer ingezet door een ziekenhuis en enkele verpleeghuizen, en nu dus ook in Deventer. De app verbindt zorgverleners en cliënten, zodat ze makkelijker kunnen samenwerken als het gaat om lifestyleverandering. Samen met hun zorgverlener stellen gebruikers een doel: bijvoorbeeld zoveel gewichtverlies. Aan dat doel worden acties gehangen, zoals een aantal stappen dat iemand per week moet zetten. De patiënt of cliënt houdt in de app de acties bij.” Deze communicatie rondom doelen, acties en het bij- en afschrijven van punten vindt volledig plaats via een blockchain.
Veuger: “Deze blockchain is door twee studenten in drie maanden tijd gebouwd. We kozen voor blockchain om de discussie op gang te brengen: wat kun je met blockchain? Voor welke toepassingen leent deze technologie zich? Dat is gelukt. Mensen zien nu hoe blockchain in de praktijk werkt en komen met ideeën voor andere toepassingen bij ons. Op deze manier stimuleren we innovatie van onderaf. Als ik op basis van onze ervaringen aan andere organisaties één advies mag geven, dan is het: begin klein en doe ervaring op.”

Tips van hogeschool Saxion

Begin niet met de technologie, maar met het businessvraagstuk. Soms kan blockchain dan een oplossing bieden. Blockchain is bij uitstek geschikt voor horizontaal toezicht omdat de declaratiestroom volledig inzichtelijk wordt. Betrek stakeholders uit verschillende afdelingen van je organisatie (zorgverleners, administratief personeel, juristen, ICT-medewerkers) bij het project. Bereid je organisatie voor op deze voor onze begrippen nieuwe vorm van transparantie. Zet blockchain in voor de deelgebieden waarvoor de technologie zich leent en probeer niet een volledig proces van A tot Z met blockchain te realiseren.

Lees ook:

Gerelateerde berichten...