Onze wereld ondergaat een enorme digitale transformatie. De technology push, de information push en de social push veranderen de omgeving van ondernemingen zodanig, dat ze gedwongen worden om zelf een ingrijpende digitale transformatie door te maken. Overal en misschien nog wel het minst bij IT.
In Wat is er mis met Amerika? schrijft Thomas Friedman dat hij aan iemand vroeg wat hij deed. Die antwoordde dat hij grafstenen maakt in Zuid-Wales. “Wat leuk”, zei Friedman, “dat ik een keer iemand tegenkom, wiens werk niet is veranderd door het internet.” “Dat dacht jij”, antwoordde de man. “Als ik mijn stenen niet via het internet koop in India, ben ik out-of-business.” En dat ging alleen nog maar over het internet. Inmiddels zijn er nog heel veel technologische ontwikkelingen bijgekomen (zie kader 1), vaak proven technology die alleen nog maar wacht op verrassende en ontwrichtende toepassingen. Er is steeds meer data beschikbaar, binnen en buiten de onderneming, en we kunnen er ook steeds meer mee. En via de social media delen we van alles met elkaar. Die drie bewegingen zijn ook nog behoorlijk opdringerig, vandaar dat we ze de technology, de information en de social push noemen. En omdat ze zo opdringerig zijn, kunnen we er niet omheen.
Al die veranderingen tezamen leiden tot een digitale transformatie van de samenleving. De wereld is veranderd en het perspectief op die wereld ook. De digitale transformatie brengt radicale veranderingen aan in de strategie, de strategie-executie, de kernprocessen, de producten en diensten en de dienstverlening daaromheen en de manier waarop met partners wordt samengewerkt. De digitale transformatie verandert de hele organisatie, gek genoeg de it-organisatie misschien nog wel het minst…
IT: meer van hetzelfde
Laten we de onderneming eens bekijken als een drielagenmodel. In het midden de IT van de organisatie, daaromheen de onderneming zelf en in de buitenste ring de buitenwereld: klanten, partners, sociale netwerken en meer. De IT wordt eigenlijk het minst geraakt. De it-afdeling moet ervoor zorgen dat de IT van de onderneming zo goed en zo goedkoop mogelijk is. IT moet streven naar een optimale prestatie/prijsverhouding van de IT die ze in beheer heeft. Uitbesteden waar dat het best is, zelf goed ingericht zijn en ervoor zorgen dat al die verschillende partners, leveranciers en toepassingen in samenhang goed functioneren. En dus vooral veel (out)sourcing, cloud, Lean IT en SIAM. Allemaal belangrijk, allemaal steeds belangrijker, maar niet ingrijpend anders dan wat IT nu al doet. Natuurlijk, de digitale transformatie zorgt ervoor dat de it-afdeling steeds minder zelf doet, er zijn tenslotte voor alles zo langzamerhand partijen die het beter en goedkoper kunnen, maar weer: dat is niet fundamenteel anders dan wat IT al deed. IT was al het kloppend hart van de onderneming en blijft dat.
I&T
De grootste verandering voor IT gaat over het domein waar de afdeling zich mee bezighoudt. Niet alleen informatietechnologie, maar informatie & technologie, de hele informatievoorziening en alle technologie waar de organisatie gebruik van maakt om digitaler te worden. 3D-printen stelt de onderneming misschien in staat om de opslagkosten drastisch te verlagen of om maatwerkproducten te maken tegen bulkkosten. En er zijn nog zoveel andere nieuwe technologieën (kader 1). Wie anders dan de huidige it-organisatie vertelt de onderneming welke mogelijkheden er allemaal zijn? Die rol mogen we niet overlaten aan de leveranciers, daar hebben we in het verleden te vaak de tol voor betaald. IT was al (als het goed is) het geweten van de onderneming, maar wordt dat nog meer, op een groter domein: dat van I&T. Maar weer, het is meer van hetzelfde, en niet fundamenteel anders.
De digitale onderneming
De digitale transformatie verandert niet de I(&)T van de onderneming, het verandert de onderneming zelf, en die verandering is ingrijpend. De drie pushes bieden nieuwe mogelijkheden voor werkelijk alle fundamenten van de onderneming. Verzekeringsmaatschappijen bieden autoverzekeringen aan, waarbij de premie afhankelijk is van het rijgedrag. Nieuwe technologie maakt het tenslotte mogelijk om de rijstijl voortdurend, goedkoop en actueel te meten. Mijn nieuwe auto kan zelf inparkeren. De mogelijkheden zijn eindeloos.
Daarnaast kunnen we de dienstverlening rond onze producten en diensten op een heel andere manier vormgeven. Een kapper kan je vooraf laten zien hoe je nieuwe coupe eruit ziet, reisorganisaties kunnen je met virtual reality een levensecht voorproefje geven van je vakantie. Iedere organisatie wil dat haar kernproces betrouwbaar, voorspelbaar, efficiënt, effectief en transparant is. De mogelijkheden om dat te bereiken zijn enorm toegenomen. Infrastructuurbedrijven bereiken spectaculaire resultaten met predictive maintenance op basis van big data. We kunnen de klanten steeds beter volgen en begrijpen. Middels een rfid-tag in alle kledingstukken kan Zara precies zien hoe kledingstukken door de winkel bewegen, in welke combinaties ze gepast worden en tot welke aankopen dat leidt.
Maar, de digitale transformatie gaat niet over IT, en zelfs niet over I&T, de digitale transformatie is een ingrijpende transformatie van de onderneming in al zijn facetten. De wendbaarheid en het innovatievermogen van de business zijn bepalend voor het succes.
De omgeving
Maar niet alleen de onderneming ondergaat een digitale transformatie, hetzelfde geldt voor de omgeving van de onderneming. Klanten, ketenpartners en de sociale omgeving (denk aan opiniemakers en belangengroeperingen) veranderen allemaal en zien hun omgeving veranderen. Allemaal, particulieren en organisaties, hebben hun verwachtingen ingrijpend veranderd. Ze verwachten daadwerkelijk van jouw onderneming de intelligentie van Amazon, de eenvoud van Apple, de relevantie van Facebook, de directheid van Twitter, de content van Youtube en de aanwezigheid van Google, omdat ze dat nu eenmaal zo gewend zijn.
Niet het verandertempo van de onderneming zet de toon, maar de verwachtingen van de omgeving van de onderneming. Hoe langzamer we veranderen, hoe groter de kans dat er nieuwe kapers op de kust komen. In Noorwegen hadden vier ondernemingen samen een marktaandeel van 90 procent. Alle vier hadden een early-follower-strategie. Er gebeurde dus een hele tijd niet veel. Tot zich een nieuwe partij op de markt begaf, met nieuwe dienstverlening. Binnen een half jaar had die nieuwe partij 80 procent van de markt in handen.
Maar er is meer in de hand. Ketens veranderen zomaar, meestal omdat er minder schakels nodig zijn tussen de leverancier en de eindklant. Tussenpartijen als Zalando, Amazon, CoolBlue en Bol.com grijpen steeds meer macht. Ondernemingen moeten een onmisbare schakel blijven of worden en ook dat vergt ingrijpende aanpassingen. Je kunt tegenwoordig niets meer geheim houden, uiteindelijk komt alles op straat te liggen. Als de directeur van de CIA – David Petraeus – een relatie al niet meer geheim kan houden, waarom zou jouw onderneming dat dan wel kunnen? En dingen als integriteit, social enterprise en duurzaamheid worden steeds belangrijker.
Hype?
Digitale transformatie is geen hype, het is een ingrijpende verandering van de samenleving, die van ondernemingen eist dat ze zelf ook een ingrijpende transformatie doormaken. Het is niet de I&T-afdeling die vooral moet veranderen. Het is ook niet een kwestie van de invoering of upgrading van CIO’s, Chief Data Officers, Chief Digital Officers en/of andere C-functies. De onderneming moet op heel veel domeinen innovatief zijn en wendbaar op strategisch, tactisch en operationeel niveau. De digitale transformatie vergt van iedere onderneming een ingrijpende verandering van het bedrijfsmodel, een ingrijpende verandering van de manier van werken en een ingrijpende verandering van de manier van denken. Want dat is de echte uitdaging voor iedere onderneming: Je moet jezelf blijven en tegelijkertijd jezelf voortdurend opnieuw uitvinden.
Blijf aangelijnd! In de volgende ICT/Magazine zal een concreet antwoord staan op de vraag: wat moet je dan allemaal anders doen?
Nieuwe ontwikkelingen
De technology push en de information push bieden enorm veel nieuwe mogelijkheden. Allemaal (bijna) proven technology, we hoeven de technologie niet uit te vinden of zelfs maar te verbeteren. We hoeven alleen maar slimme toepassingen te bedenken, die passen bij onze onderneming. Je hoeft ze niet te kunnen toepassen, maar je moet de mogelijkheden wel allemaal kennen, opdat je ze op een verrassende manier in jouw onderneming kunt gebruiken. En er komen elke dag nieuwe mogelijkheden bij, denk aan 3D-printing, drones, autonome auto’s, big data, de cloud, deap learing (machine learning), robotics, rfid, energy storage, Internet of Things, new materials, sustainable energy, blockchain en bitcoin, DNA sequencing, nanotechnologie enzovoort. Allemaal mogelijkheden voor ingrijpende veranderingen van je bedrijfsvoering. Iedere onderneming moet weten welke mogelijkheden er allemaal zijn en wat ze met die nieuwe mogelijkheden zou kunnen doen. Het ligt voor de hand om de I&T-afdeling die verantwoordelijkheid te geven.
Drie it-afdelingen
In veel organisaties is IT niet de enige leverancier van it-oplossingen. Een pacemaker die iemands hart een beetje bij de les houdt, is embedded software. In een BMW6 zitten 100 miljoen regels code, allemaal embedded software, bedoeld om de auto beter te laten rijden. Embedded software is vaak geïsoleerde software, maar niet lang meer. Die BMW moet met zijn omgeving gaan communiceren, bijvoorbeeld met andere auto’s dat hij remt en met de garage dat hij toe is aan onderhoud, maar hij geeft ook nuttige informatie aan de ontwerpers van de volgende BMW6.
Op dezelfde manier hebben veel ondernemingen procesautomatisering – lopende banden die dingen in elkaar zetten, sensoren die allerlei informatie aan besturingssystemen doorgeven. De data van deze procesautomatisering is steeds vaker nuttige informatie voor de bedrijfsvoering. I&T moet zich niet bemoeien met de ontwikkeling van embedded software en procesautomatisering, maar met het koppelen van die verschillende omgevingen, zodat ze goed samenwerken en goed data en informatie uitwisselen. I&T, procesautomatisering en embedded software moeten nauw met elkaar samenwerken, technologisch en organisatorisch, zonder dat ieder zijn eigenheid verliest. I&T is de meest voor de hand liggende regisseur van die samenwerking.
