Nederland ICT lanceert Manifest voor de Digitale Economie 2017 – 2021
Nederland ICT, belangenbehartiger van de ict-sector, lanceert het Manifest voor de Digitale Economie 2017 – 2021. Geformuleerd in zes heldere ambities is het Manifest een gepassioneerd appèl, in sommige opzichten zelfs een noodkreet, aan de politiek en vooral het nieuwe kabinet om Nederland daadkrachtig te stimuleren als digitale economie.
ICT Magazine sprak met Lotte de Bruijn en Jeannine Peek, respectievelijk directeur en voorzitter van Nederland ICT. Tevens spraken we met de verschillende portefeuillehouders van de zes ambities. Wat moeten politiek en kabinet doen om Nederland op te stoten in de digitale vaart der volkeren? En waarom is dat juist nu zo cruciaal?
Waarom dit Manifest?
Lotte de Bruijn: “De digitalisering van onze economie en maatschappij vindt plaats in een enorm hoog tempo. Daar is sturing vanuit de politiek hard bij nodig. Als Nederland ICT vinden wij dat het Nederlandse ict-beleid tot nu toe onvoldoende naar voren is gekomen in de diverse partijprogramma’s. We gaan richting de verkiezingen van maart 2017; iedereen is nu druk aan het schrijven aan zijn of haar programma. Vandaar dat wij nu komen met ons Manifest, met zes heldere ambities, waarvan wij hopen dat ze worden overgenomen door de politieke partijen. Gezien het grote belang van dit onderwerp pleiten wij ook voor een apart hoofdstuk over Digitalisering in het Regeerakkoord.”
Jeannine Peek voegt daaraan toe: “In algemene zin wordt in de politiek nog weinig gesproken over de kansen van digitalisering. Wij als Nederland ICT vinden dat een gemiste kans. Zeker ook omdat de digitale economie veel sneller groeit dan de ‘gewone’ economie.”
“Dit is ook het juiste moment,” vervolgt De Bruijn. “D66 heeft nu als een van de eerste politieke partijen een Techvisie geschreven. Dat geeft aan dat het onderwerp nu ook – eindelijk! – in de politiek begint te leven. Het Ministerie van Economische Zaken (EZ) en ook VNO-NCW zetten digitalisering nu op de agenda. Kortom, het moment is daar…”
Over de inhoud van het Manifest zegt Peek: “De zes thema’s of speerpunten uit ons Manifest spelen bij onze volledige achterban, die voor ongeveer 15 procent bestaat uit grotere ict-bedrijven en voor 85 procent uit MKB-organisaties. Of het nu gaat om arbeidsmarkt of infrastructuur, het zijn fundamentele onderwerpen die ons als ict-sector direct in de volle breedte raken.”
Jullie Manifest stelt: ‘Nederland heeft de kans en uitgangspositie om de beste digitale economie van Europa en de wereld te worden…’ Hoe dichtbij of ver weg is die situatie?
De Bruijn: “Op de Digital Readiness Index van het World Economic Forum stond Nederland vorig jaar (2015) nog op plek vier, maar zijn we inmiddels helaas twee plaatsen gezakt naar plaats zes. Niet zozeer doordat wij als land zaken slechter zijn gaan doen, maar doordat andere landen het beter zijn gaan doen en harder gas hebben gegeven. Nederland blijkt met name achter te lopen als het gaat om de visie op ICT binnen de overheid. Juist dat punt is ook een reden voor ons om nu met dit Manifest te komen. Overheid en politiek zullen nu echt een sterke visie moeten ontwikkelen, en op basis daarvan gaan handelen. We worden al links en rechts ingehaald door andere landen…”
Peek: “Naar de inschatting van het World Economic Forum is Nederland bezig af te glijden. Dat is doodzonde, gezien onze sterke uitgangspositie. Een sterke overheid is nodig als het gaat om digitalisering en de digitale economie. In de eerste plaats moet de overheid het goede voorbeeld geven, bijvoorbeeld als het gaat om stemmen of digitale loketten. Het vertrouwen van de burgers in de digitale overheid heeft ook zijn weerslag op andere organisaties. Daarnaast moet de overheid ICT echt honderd procent adopteren om haar eigen taken en processen te stroomlijnen, beter te functioneren en tegelijkertijd kosten te besparen. En verder is het de taak van politiek en overheid om de ontwikkeling en toepassing van ICT altijd en overal te stimuleren en te faciliteren. Als de overheid zijn verantwoordelijkheid niet snel oppakt, dan raken we als Nederland onherroepelijk achterop.”
Het Manifest bevat zes speerpunten of ambities. Als jullie daaruit één als belangrijkste moeten aanwijzen, welke zouden jullie dan kiezen?
De Bruijn: “Ik zou kiezen voor onderwijs en arbeidsmarkt. We zien op dit moment een steeds grotere mismatch in vraag en aanbod naar arbeid in de ICT. We zien dat 70 procent van alle ict-vacatures buiten de ict-sector valt. Als Nederland ICT roepen wij al jaren dat er meer aandacht moet komen voor ICT in het onderwijs, dat het vak Informatica een enorme upgrade nodig heeft en dat leraren moeten worden bijgeschoold. Ik weet zelf nog van mijn middelbare schooltijd dat ik Informatica een enorm saai vak vond, ik viel erbij in slaap en het heeft mij op geen enkele manier geprikkeld om iets in de ICT te gaan doen.
Tegelijkertijd hebben alle banen een ict-component, die alleen maar groter en sterker zal worden. Dus zal je als werknemer kennis moeten hebben van ICT. En dan gaat het vooral om toegepaste kennis, binnen de eigen sector; bijvoorbeeld ICT binnen de zorg, ICT binnen de mobiliteit, binnen de handel of waar je ook maar werkt. ICT is hoe dan ook een essentiële component in de banen van de toekomst.
Op dit moment is er onvoldoende besef van urgentie om dit aan te pakken binnen het curriculum. En zonder de mensen kunnen wij alle andere thema’s niet uitvoeren. Veiligheid en vertrouwen is een extreem belangrijk dossier, maar als er geen goed opgeleide cybersecurity-specialisten zijn om ons land te beschermen tegen digitale aanvallen, dan komen we nergens. En dat geldt voor al onze ambities. Uiteindelijk zijn het de mensen die ICT mogelijk moeten maken. Want zonder de juiste mensen zijn onze ambities waardeloos.”
Peek voegt toe: “Aan de ene kant hebben we nu mensen die werkzaam zijn geweest in de ICT, maar die niet meer aansluiten. En aan de andere kant hebben we een groot tekort aan ict-personeel, bijvoorbeeld in de cybersecurity maar ook programmeurs die dan weer uit allerlei andere landen moeten worden gehaald. Er lijkt ook een imagoprobleem te zijn, waardoor het nog steeds niet als cool wordt gezien om werkzaam te zijn in de ICT, terwijl de digitalisering dè plek is waar het draait om innovatie en om onze toekomst.
Heel veel van de huidige problemen, of het nu gaat om healthcare of duurzaamheid, zijn problemen die je bij uitstek kunt oppakken met gebruik van digitalisering. Die koppeling wordt nog onvoldoende gemaakt, waardoor jonge mensen niet naar die richting worden gestimuleerd. En dat komt doordat het vak Informatica niet gebracht wordt in een vorm die jonge mensen aanspreekt.”
Wat kunnen we daaraan doen?
De Bruijn: “Ik denk dat we Informatica veel interessanter kunnen maken als wij voor een klas kunnen staan en jonge mensen duidelijk kunnen maken dat je kanker kunt helpen genezen door bio-informatica te gaan studeren. En dat geldt voor eigenlijk alle sectoren, of het nu gaat om logistiek, zorg, voedselindustrie enzovoort. Ik ben blij dat wij als Nederland ICT wat betreft onderwijs en arbeidsmarkt uit steeds meer hoeken bijval krijgen, bijvoorbeeld vanuit de zorg en vanuit de industrie, want tot nu toe waren we eigenlijk een roepende in de woestijn.”
Peek: “Als je onvoldoende geschoold personeel hebt om het werk te doen, belemmer je uiteindelijk de ontwikkeling van sectoren en branches, en daarmee de innovatie. Als je bijvoorbeeld als ziekenhuis een betere dienstverlening wilt bieden aan je patiënten, zodat die eerder naar huis kunnen, dan zal je dat proces moeten faciliteren. En dat gebeurt meer en meer met digitale middelen, onder meer vanwege kostenoverwegingen. Maar om dat mogelijk te maken heb je wel digitaal geschoold personeel nodig.”
Het Manifest stelt dat ‘De echte toekomst van innovatie en waardegroei zit in het creëren van relevante informatie en producten en diensten uit ruwe grondstoffen: data.’ Kunnen jullie dat toelichten?
De Bruijn: “Ook op dit punt rijzen dezelfde issues. Ten eerste: hebben we wel de mensen die zijn opgeleid om die data te kunnen analyseren? En daarnaast: hoe voorkomen we dat wet- en regelgeving rond privacy en security onze digitale innovaties en onze kansen afremmen en belemmeren? Natuurlijk moeten we met elkaar in gesprek over de eigendom van data, op welk niveau en wat we ermee gaan doen. Maar als het even kan, moeten we innovatie niet belemmeren.”
Peek: “Er worden momenteel ontzettend veel data verzameld waarmee hele nuttige en interessante dingen gedaan kunnen worden. Maar op dit moment mag je nog te vaak, vanwege privacybescherming, helemaal niets doen met die data. Ik denk dat je toe zou moeten naar een situatie waarin je als individu de eigenaar bent van je eigen data, maar je wel de ruimte krijgt om sommige data te delen. Stel, je loopt op straat en valt neer met een hartaanval. Wat wil je dan? Op zo’n moment is het fijn als anderen toegang hebben tot jouw data.”
De Bruijn: “Volledige veiligheid is niet mogelijk. Dat geldt voor het leven in het algemeen en ook voor ICT. Dus moeten we met elkaar in gesprek over het maximaal toelaatbare niveau van onveiligheid. Waarom accepteren we wel een bepaald risico wanneer we in onze auto of op de fiets stappen, maar eisen we 100 procent veiligheid als het om digitalisering en ICT gaat? Waarschijnlijk heeft dit te maken met het feit dat het nog relatief onbekend terrein is, dat we nog niet zo goed begrijpen. En dan kom ik weer terug op het onderwijs: laten we onszelf en onze kinderen opleiden om digitalisering wèl te beheersen en te begrijpen! Met big data is het nu al mogelijk om te bepalen of iemand een verhoogd risico heeft op een levensbedreigende ziekte. Zo kan ICT dus mensenlevens redden!”
Veel van onze lezers zijn ict-manager in bedrijven en organisaties. Wat heeft jullie Manifest voor hen te betekenen?
De Bruijn: “Voor veel mensen en ook bedrijven zijn overheid en politiek een beetje de ‘ver-van-mijn-bed-show’. Maar in de implementatie van wet- en regelgeving, of fiscale stimuleringsmaatregelen, worden zij wel degelijk direct geraakt. En bijna alle ict-afdelingen en -organisaties hebben behoefte aan goed geschoold ict-personeel. Net zoals zaken doen met de overheid op het terrein van security steeds belangrijker wordt en het van essentieel belang is dat bedrijven bij een instantie terecht kunnen als er sprake is van een hack of DDoS-aanval.”
Peek: “Als je ict-manager bent bij een financiële instelling, dan kan je werk een stuk leuker worden op het moment dat in de bancaire sector innovaties op basis van big data mogelijk worden. Data is de motor achter innovatie en waardecreatie. Hiervoor maken wij ons als Nederland ICT hard, bijvoorbeeld door te pleiten voor versoepeling van belemmerende wet- en regelgeving.”
De Zes Ambities
Het Manifest voor de Digitale Economie 2017 – 2021
- In 2020 werken in Nederland de werknemers van de toekomst. (Onderwijs en Arbeidsmarkt)
- In 2020 is Nederland het meest digitaal veilige land van de wereld. (Veiligheid en Vertrouwen)
- In 2020 heeft Nederland de slimste stabiele duurzame energievoorziening. (Duurzaamheid en Energie)
- In 2020 is de Nederlandse digitale infrastructuur wereldwijd toonaangevend. (Digitale Infrastructuur)
- In 2020 is de Nederlandse Topkennisinfrastructuur wereldwijd concurrerend. (Innovatie en Topkennisinfrastructuur)
- In 2020 is de Nederlandse overheid nummer één in digitale dienstverlening. (Digitale Overheid)
Onderwijs en Arbeidsmarkt
‘In 2020 werken in Nederland de werknemers van de toekomst.’
Jeroen Versteeg, Directielid Capgemini Nederland
Portefeuillehouder Onderwijs en Arbeidsmarkt
“De komst van nieuwe technologie die oude technologie overbodig maakt of vervangt is niet nieuw, die is van alle eeuwen. Wél bijzonder aan de huidige situatie is de snelheid waarmee de veranderingen plaatsvinden. Die snelheid heeft een enorme impact op de maatschappij en daarmee ook op de arbeidsmarkt. We zien beroepen verdwijnen en nieuwe beroepen ontstaan.
Als je niet weet wat de toekomst brengt, moet je wendbaar zijn.
Om optimaal te kunnen functioneren op de arbeidsmarkt moet iedere werknemer digitale basiskennis hebben. Of je nu automonteur bent, werkzaam bent in de procesindustrie, in het onderwijs, de medische sector, de haven, of waar dan ook… iedereen werkt met computers; dus heeft iedereen basiskennis van computers nodig. Daarom is het bijbrengen van Computational Thinking zo belangrijk: een manier van denken gebaseerd op kennis van hoe machines werken, waarbij je problemen leert te modelleren. Computational thinking zou wat mij betreft verplichte basisstof in ons onderwijs moeten zijn.”
Veiligheid en Vertrouwen
‘In 2020 is Nederland het meest digitaal veilige land van de wereld.’
Ron de Mos, Senior Vice President (SVP) en General Manager CGI Netherlands
Portefeuillehouder Veiligheid en Vertrouwen
“Volgens mij zijn er drie cruciale aandachtspunten voor de overheid in dit dossier:
- Cybersecurity en Dataprivacy als ‘license to operate’. Deze twee zaken zijn zo belangrijk, zo vitaal voor onze totale economie, dat ze koste wat het kost in stand moeten worden gehouden en verder ontwikkeld.
- Cybersecurity als Kans. Nederland exporteert jaarlijks voor € 650 miljard, waarbij het Nederlandse MKB de groeimotor is. Dus zou het Ministerie van EZ via de oprichting van een Digital Trust Center (DTC) juist moeten investeren in de security van het Nederlandse MKB.
- Het tripartiete overleg tussen overheid, bedrijfsleven en onderwijs zou verder ontwikkeld moeten worden tot ‘cyber-diplomatie’. Het aloude en oer-Hollandse ‘polderen’ zou op die manier een enorme toegevoegde waarde kunnen worden, ook internationaal…
Zoals Schiphol een mainport is in de luchtvaart en de haven van Rotterdam in het transport, zo kan Nederland ook een Digitale Mainport zijn voor Europa en de rest van de wereld.”
Duurzaamheid en Energie
‘In 2020 heeft Nederland de slimste stabiele duurzame energievoorziening.’
Anwar Osseyran, Voorzitter PRACE (Partnership for Advanced Computing in Europe), Bestuurslid SURF, Hoogleraar Business Analytics and Computer Science aan de Universiteit van Amsterdam
Portefeuillehouder Duurzaamheid en Energie
“Als je echt energie wilt besparen en de CO2-uitstoot wilt verminderen, dan zal je enerzijds op een slimme en efficiënte manier duurzame energie moeten inzetten bij het produceren van elektriciteit en anderzijds de opwekking van elektriciteit moeten decentraliseren. Voor beide is de inzet van ICT onontbeerlijk.
ICT kan op drie manieren bijdragen aan duurzame energievoorziening:
- Vergroenen van ICT; verminderen van energiegebruik bij het gebruik van ICT, bijvoorbeeld door de inzet van zuiniger componenten.
- Vergroenen met ICT; door slimme inzet van ICT het energiegebruik in alle sectoren terugbrengen.
- Stimuleren van groene economie; bijvoorbeeld via de circular economy, waarbij vooral in de oudste fase van de productie (die de hoogste energiewaarde heeft) bespaard wordt, bijvoorbeeld door recycling van componenten en microprocessoren.
De belangrijkste maatregel die het komende kabinet volgens mij moet nemen is het stimuleren van de samenwerking tussen de energiesector en de ict-sector. Op dit moment is die samenwerking absoluut onvoldoende en juist die samenwerking zal leiden tot de noodzakelijke en gewenste besparingen en verbeteringen.”
Digitale Infrastructuur
‘In 2020 is de Nederlandse digitale infrastructuur wereldwijd toonaangevend.’
Ruud Klein Schiphorst, MD Nokia Nederland
Portefeuillehouder Digitale Infrastructuur
“De Nederlandse digitale infrastructuur is op dit moment internationaal toonaangevend. De overheid zal de komende kabinetsperiode vooral een actieve rol op zich moeten nemen waar het gaat om wet- en regelgeving. Zodra licenties verworven zijn, is het uitrollen van netwerken meestal een zeer complexe en stroperige bedoening, vooral door allerlei lokaal gestuurde regelgeving.
Verder zou in bouwbesluiten een paragraaf over de telecominfrastructuur moeten worden opgenomen, zoals dat nu al gebruikelijk is voor bijvoorbeeld brandveiligheid, riolering, lichttoetreding, elektra en dergelijke.
Overheid en politiek moeten zich goed realiseren dat de digitale infrastructuur de basis, de backbone vormt voor onze gehele economie en de motor is voor alle andere sectoren. Publiek/private initiatieven waarin overheid en bedrijfsleven samenwerken gaan per definitie over innovatie. Innovatie die jong talent bindt. Dit is dan ook bij uitstek de manier om Research & Development meer naar Nederland te trekken. Bijvoorbeeld rond een thema als Internet of Things zie ik grote mogelijkheden.”
Innovatie en Topkennisinfrastructuur
‘In 2020 is de Nederlandse Topkennisinfrastructuur wereldwijd concurrerend.’
Jeannine Peek, Nederland ICT
Jeannine Peek, algemeen directeur Dell Nederland, Voorzitter Nederland ICT
Portefeuillehouder a.i. Innovatie en Topkennisinfrastructuur
“Innovatie wordt nog teveel belemmerd door wet- en regelgeving. Het ontmoedigt creativiteit en initiatief. Denk aan drones, innovaties in de taximarkt en andere sectoren en branches. Veel wetten en regels stammen nog uit een tijd dat deze digitale innovaties onvoorstelbaar en ondenkbaar waren. Het is de taak van de wetgever om dit soort innovatieve ontwikkelingen te volgen en met wet- en regelgeving te ondersteunen in plaats van ze te belemmeren en te ontmoedigen.
Aan de ene kant hebben we nu het Ministerie van EZ dat de digitale economie en innovatie enorm wil stimuleren. Aan de andere kant wordt daarop vanuit andere ministeries een keiharde rem gezet door middel van inadequate wetgeving. Daarom ook pleiten wij voor het creëren van een ministerieel topteam, met aan het hoofd de minister-president, dat gezamenlijk en kabinetsbreed de ontwikkeling van de digitale economie ter hand neemt.”
Digitale Overheid
‘In 2020 is de Nederlandse overheid nummer één in digitale dienstverlening.’
Stepan Breedveld, CEO Ordina
Portefeuillehouder Digitale Overheid
Ik zie drie belangrijke thema’s als het gaat om de ‘digitale overheid’:
- Overheid dichter bij de burger – de afstand tussen burgers en politiek en overheid neemt toe, dat is zorgwekkend. Juist digitale technieken als de inzet van social media en mobiele platforms kunnen de overheid in staat stellen om weer dichter bij de burgers te komen en burgers – ook hele drukke mensen zoals jij en ik – meer te betrekken bij de overheid, zowel de centrale als de lokale overheid.
- Verminderen van kosten – veel processen bij onze overheid kunnen met behulp van digitale technieken verder versneld en vereenvoudigd worden. Denk bijvoorbeeld aan de herverdeling van inkomen, maar ook aan het aanvragen van vergunningen, paspoorten enzovoort.
- Veiligheid – kijkend naar macro-economische ontwikkelingen en de terroristische aanslagen en dergelijke, moet je concluderen dat het begrip ‘veiligheid’ een nieuwe definitie nodig heeft. Een definitie die veel meer dan voorheen vanuit een digitale context plaatsvindt. ‘Veiligheid’ staat meer en meer gelijk aan ‘digitale veiligheid’. Ook daar moet onze overheid een voortrekkersrol in spelen.”
