Als ik met negen vrienden uit eten ga en we spreken af dat we aan het eind de rekening door tien delen, dan gaat iedereen een bepaald gedrag vertonen: een duur voorgerecht, een duur hoofdgerecht, drie cognacjes voor het toetje, enzovoort. Als we de rekening krijgen, zeggen we allemaal: “#!*&, wat is dit een duur restaurant!”
Als ik met diezelfde vrienden in hetzelfde restaurant ga eten en we spreken af dat iedereen voor zichzelf betaalt, vertonen we dat gedrag veel minder. De totaalrekening is dan ongeveer 15 procent lager.
In het eerste voorbeeld lijkt de dienstverlening gratis. Sterker nog, als je onder het gemiddelde verbruik zit, betaal je voor anderen. Dan kost het je geld! En dus wil iedereen boven het gemiddelde zitten. Met alle gevolgen voor dat gemiddelde. In het tweede geval betaalt iedereen zelf en dus bestelt iedereen uitsluitend wat hij nodig heeft. Je gaat natuurlijk niet je eigen geld over de balk gooien! In veel ondernemingen zijn de kosten van stafdiensten, bijvoorbeeld IT, georganiseerd op de eerste manier.
De manier waarop je een samenwerking financieel organiseert, bepaalt in hoge mate wat en hoe mensen in die samenwerking acteren. Enfin, daarvan kennen we in de zorg genoeg voorbeelden. We vinden de zorg te duur en dus sturen we overal op kostenreductie. Terwijl we allemaal heel goed weten dat er eigenlijk andere dingen moeten gebeuren.
We willen ‘patient centered health’ kunnen leveren vanuit een ‘healthcare ecosysteem’. We willen van genezing naar preventie. We willen de zorg verplaatsen van het ziekenhuis naar thuis, daarvoor zijn steeds meer middelen beschikbaar, denk aan wearables. Dat vergt allemaal ingrijpende veranderingen van de manier van zorg verlenen en zelfs van nadenken over zorg.
We hebben in de zorg een heleboel gedreven vakmensen, vol met goede ideeën. Als we die gezamenlijke denkkracht kunnen mobiliseren, dan is er heel veel mogelijk. Veel oplossingen kunnen we alleen maar samen invoeren, voor één zorginstelling zijn ze veel te duur, of er is te weinig informatie/data beschikbaar. Natuurlijk kunnen we in commissies of in andere samenwerkingsverbanden over deze vraagstukken nadenken, maar dan benutten we bij lange na niet de denkkracht van het hele veld.
Daarom stel ik een andere vraag voor: hoe kunnen we de financiering van de zorg zo inrichten, dat die gewenst gedrag stimuleert? Hoe kan de manier van financiering
oproepen tot hele andere vormen van samenwerking en tot een hele andere manier van het leveren van zorg? Follow the money, maar dan anders. Geld stimuleert het hele veld om samen ingrijpend te innoveren. Als we ingrijpend anders willen worden, dan moeten we ingrijpend anders veranderen.
