Peter Wennink, voormalig CEO van ASML, luidt de noodklok: “Europa bevindt zich in een zorgwekkende innovatieslaap.” Onder zijn leiding groeide ASML uit tot het belangrijkste techbedrijf van Europa, maar om meer succesverhalen als ASML te creëren, is een drastische mentaliteitsverandering nodig. “Waar zit de creativiteit en de durf om grenzen op te zoeken?”, vraagt hij zich af.
Innovatiecrisis
Wennink wijst op structurele problemen: massaontslagen in de Duitse industrie, overvolle stroomnetten en een regelgevingsjungle die innovatie verstikt. “China heeft de Europese auto-industrie ingehaald en de dominantie van Amerikaanse techbedrijven over onze data is een feit”, aldus Wennink. Ondertussen blijven Europese initiatieven, zoals de batterijfabriek Northvolt, falen.
Volgens Wennink ontbreekt het Europa en Nederland aan visie en strategie en is er sprake van een innovatiecrisis. “Wat hebben we nodig om onze samenleving over 20 of 30 jaar betaalbaar te houden? Dat gesprek wordt niet gevoerd.” Hij hekelt ook de bureaucratische houding van overheden. “Als je een innovatief idee presenteert, is het antwoord vaak: ‘Dat kan niet.’ Maar wat kan er dan wél?”
Eindhoven als voorbeeld
Toch is er hoop. Wennink prijst de regio Eindhoven als een voorbeeld van succesvolle samenwerking tussen kennisinstellingen, bedrijven en overheden. “In Eindhoven vertrouwen mensen elkaar omdat ze allemaal in dezelfde boot zitten”, zo stelt hij. Dit model kan volgens hem ook in andere regio’s werken, mits leiders persoonlijk betrokken raken en verantwoordelijkheid nemen, niet alleen voor innovatie, maar ook voor de samenleving.
Gebrek aan leiderschap
Wennink benadrukt dat consistent beleid essentieel is voor bedrijven. Het plotseling schrappen van fiscale regelingen door de Nederlandse overheid ondermijnde het vertrouwen van ASML in de politiek. Dit leidde bijna tot een vertrek van ASML naar het buitenland. “Als je het vertrouwen in de overheid verliest, kijk je verder. Gelukkig herstelde Project Beethoven dat vertrouwen enigszins.”
Toekomst vraagt om actie
Wennink pleit voor meer leiderschap en daadkracht. “Europa kan niet blijven afwachten. We moeten sneller opereren, met een duidelijke innovatiestrategie en meer ruimte voor ondernemerschap.” De keuze is simpel: of we blijven slaapwandelen, of we worden wakker en grijpen de toekomst.