Nederlandse gemeenten zagen hun ICT-uitgaven afgelopen jaar weer stijgen. Volgens de nieuwe ICT Benchmark Gemeenten bedragen de kosten nu gemiddeld 115 euro per inwoner, een toename van 6 euro ten opzichte van 2023. Cao-afspraken, formatiegroei en de doorzetstap naar Software as a Service (SaaS) hebben gezorgd voor deze stijging.
SaaS-adoptie explodeert binnen bedrijfsvoering
Het onderzoek is gehouden door M&I/Partners en biedt een jaarlijks overzicht in de ICT-kosten en -ontwikkelingen bij Nederlandse gemeenten. In het nieuwe onderzoek is er gekeken naar de verschillen tussen 2023 en 2024. Volgens dat onderzoek zijn de softwarekosten gestegen met 36,50 euro, naar 38 euro per inwoner. Dat heeft voornamelijk te maken met de implementatie van SaaS-applicaties.
Het aandeel SaaS-applicaties groeide vorig jaar van 55 naar 61 procent, waarbij de grootste sprong te zien was bij bedrijfsvoering: van 51 naar 69 procent. Grote, bedrijfskritische applicaties zoals HRM, financiële systemen en inkoopoplossingen worden nu als SaaS-applicatie aangeboden en gebruikt. De verschillen tussen primair proces (65 procent), frontoffice (67 procent) en midoffice (59 procent) zijn daardoor vrijwel verdwenen.
Personeelskosten drijvende kracht achter stijging
De grootste kostenstijger bleken de ICT-personeelskosten te zijn, die met 4 euro per inwoner stegen naar gemiddeld 58 euro per inwoner. Deze verhoging is onderdeel van cao-afspraken en de uitbreiding van ICT-teams. Gemeenten moeten namelijk gelijktijdig on-premise systemen en cloudomgevingen beheren, waarvoor extra mankracht nodig is.
Infrastructuurkosten blijven beperkt stijgen
Infrastructuurkosten zijn gestegen met 50 cent naar 18 euro per inwoner. Gemeenten investeren vooral in werkplek-gerelateerde voorzieningen zoals videobelopstellingen en uitrusting voor vergaderzalen. Ondanks de SaaS-groei blijven server- en opslagkosten stijgen door de hybride fase waarin gemeenten zich bevinden.
Deze dubbele lasten voor opslag, beveiliging en beheer zullen naar verwachting aanhouden zolang gemeenten parallelle systemen draaien. Netwerk-, data- en communicatiekosten blijven daarentegen stabiel.
Tienjarige trend toont explosieve groei
Over de afgelopen tien jaar zijn de veranderingen nog ingrijpender. Zo verdubbelden de softwarekosten van 18 euro naar 38 euro per inwoner, terwijl het SaaS-aandeel van 12 naar 61 procent schoot. De gemeentelijke softwaremarkt groeide van ongeveer 300 miljoen naar bijna 700 miljoen euro.
Personeelskosten stegen van 35 euro naar 58 euro per inwoner, gedreven door wettelijke taken, regelgeving zoals de Omgevingswet en de Wet open overheid. Ook de toenemende aandacht voor datagedreven werken en cyberbeveiliging heeft hiervoor gezorgd. Regelgeving hiervoor zorgt voor voortdurende druk op gemeentelijke ICT-budgetten.
Toekomst brengt nieuwe uitdagingen
M&I/Partners verwacht dat kunstmatige intelligentie vanaf 2025 nadrukkelijk zichtbaar wordt in projecten en infrastructuur bij gemeenten. AI vraagt om schaalbare rekenkracht en duidelijke kaders voor transparantie en ethiek. Ook digitale soevereiniteit krijgt meer aandacht; gemeenten onderzoeken alternatieven voor buitenlandse cloudleveranciers om gevoelige data te beheren.
De Nederlandse Digitaliseringsstrategie (NDS) en Common Ground vormen de ruggengraat voor een modulaire, open digitale infrastructuur. Dit vergt naast een stevige visie een adequate meerjarenplanning van gemeenten om daadwerkelijk te realiseren.