Bij het Openbaar Ministerie woedt een crisis die niets met criminelen te maken heeft, maar alles met kapotte computers, vastlopende systemen en software die het tempo van een faxmachine uit 1998 heeft. Waar officieren van justitie moeten jagen op fraudeurs, moordenaars en cybercriminelen, blijkt hun grootste tegenstander momenteel… hun eigen IT-omgeving. En die strijd dreigen ze te verliezen.
OM-medewerkers
Meer dan drieduizend OM-medewerkers hebben de noodklok geluid in een brandbrief aan hun eigen top, het College van procureurs-generaal. Niet met een voorzichtig verzoek, maar met de waarschuwing dat de rechtsstaat zelf in gevaar is als er niets verandert. De woorden zijn ongewoon scherp voor ambtenaren, en dat is precies de bedoeling: de maat is vol.
Geen controle meer
Officieren en andere OM-medewerkers schrijven dat ze geen controle meer hebben over basale onderdelen van hun werk. Dossiers die niet openen, e-mails die niet verzonden kunnen worden, digitale handtekeningen die in het luchtledige verdwijnen. Het gevolg: strafzaken die vertraging oplopen of zelfs mislopen. In een toch al overbelast strafrechtsysteem betekent dit dat verdachten mogelijk wegkomen, slachtoffers langer moeten wachten en rechters geen goede informatie meer krijgen. In minder nette woorden: als je de digitale motor laat vastlopen, blijft de rechtspraak langs de kant van de weg staan.
Het Comité OM Onder Druk, dat de brandbrief initieerde, meldt dat binnen 2,5 dag al meer dan de helft van alle OM’ers tekende. Dat is ongekend. Nog ongebruikelijker: het personeel stelt een ultimatum. Voor 30 november moet er een concreet plan liggen, anders volgen “aanvullende maatregelen”. Zelfs een staking wordt genoemd, en dat in een sector waar de rechtsgang heilig is.
Jarenlange achterstand
Wat extra pijn doet bij medewerkers: de stilte van de leiding. Het College lijkt het probleem vooral neer te leggen bij ‘complexiteit’ en ‘modernisering’, terwijl de werknemers dagelijks de gevolgen ondervinden. De IT-chaos is geen verrassing; het OM worstelt al jaren met verouderde systemen. Sinds 2022 is het pas echt ontspoord. E-mails (Outlook) weigeren massaal dienst, communicatie met advocaten verloopt stroef en het digitale systeem voor ondertekening blijkt vaak nutteloos.
Voormalig minister David van Weel noemde het in april nog een “langdurige achterstand in professionalisering”. Een eufemisme voor: we hebben het laten rotten.
Ultimatum
Een organisatie in het nauw Waar justitie normaal gesproken dreigbrieven verstuurt richting criminelen, stuurt het nu een ultimatum naar zichzelf. Als de rechtspraak afhankelijk is van computers die weigeren te werken, dan wankelt niet alleen het OM, maar de hele rechtsstaat. En dat is precies wat de medewerkers willen laten doordringen: geen goede IT, geen recht.