Radiotelescoop LOFAR maakt scherpste beelden buiten helal

de ruimte Elon Musk mars lokmiddelen

Radiotelescoop LOFAR is erin geslaagd de scherpste beelden tot nu te maken van de ruimte buiten de Melkweg. Dat zegt het Nederlandse instituut voor radioastronomie ASTRON.

LOFAR betekent Low Frequency Array en is eigenlijk een Europees netwerk van tienduizenden radioantennes. Negen landen doen eraan mee. Dat zijn naast Nederland ook Duitsland, Ierland, Zweden, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Polen, Letland, en Italië.

De verbonden antennes vormen samen een soort lens van 2.000 kilometer in diameter. De beelden komen tot stand via FM-frequenties. FM heeft een langere golflengte dan licht en hebben daardoor geen last van stofwolken en gas die anders het zicht op de astronomische objecten kunnen beletten.

Zwaartepunt

Exloo is het zwaartepunt van de hele operatie. De aansturing van het hele netwerk gebeurt namelijk met een Groningse supercomputer. Daar vindt de verzameling en analyse plaats van alle gegevens. De supercomputer combineert de data en is in staat om daarmee betrouwbare afbeeldingen samen te stellen.

Voordat het zover was kostte dat zeker tien jaar aan gezamenlijke voorbereiding. Het kostte vooral flink veel coördinatie om alle antennes te laten samenwerken. Nu dat is gelukt ontstond een lens van 120 kilometer doorsnede met meer dan 70.000 samenwerkende antennes.

Daardoor zijn de afbeeldingen twintig keer scherper dan normaal. Dit geeft astronomen de kans om te kijken naar zonnestelsels en helallen die normaal ver buiten ons bereik liggen. Ook zwarte gaten zijn zo beter te bekijken.

Dat laatste is een speerpunt. Het gaat dan vooral om de waarneming van zogeheten superzware zwarte gaten die materie aan de ene kant verslinden en het aan de achterkant als gasstromen (jets) als het ware weer uitspugen. Deze jets kun je normaal gesproken met het blote oog niet zien, maar op de nieuwe beelden zijn ze wel goed waarneembaar.

Lees ook:

Gerelateerde berichten...