“In de veertig jaar dat Forrester bestaat, hebben wij klanten zelden aangeraden nieuwe technologie onmiddellijk te omarmen. Voorzichtig experimenteren totdat de technologie volwassen is en het bijbehorende leverancierslandschap rationaliseert. Dat was het devies. Die regels gaan nu overboord bij generatieve kunstmatige intelligentie (genAI). Je moet nu handelen.” Dit zijn de woorden van CEO George Coloney van de wereldwijde marktanalist. De impact van genAI is volgens hem moeilijk te overschatten. Dat belooft wat voor het nieuwe jaar. De IT-manager hoeft zich in ieder geval geen zorgen te maken dat 2024 saai gaat worden.
Het wel en wee in de wereld van AI is al langer een hot issue. Zo werd de OpenAI affaire, waarin bestuurder Sam Altman ontslagen werd, met open mond gadegeslagen. In no-time ging het nieuws rond dat hij samen met honderden medewerkers de overstap maakte naar Microsoft om vervolgens toch weer terug te keren naar OpenAI. Het leek op een reality soap. Maar dan één met grote gevolgen. Er zijn immers miljarden dollars mee gemoeid. En een grote massa gebruikers van het OpenAI platform kan nu al niet meer zonder. Het is slechts een voorproefje van het tumult dat ons te wachten staat in het AI-landschap van 2024.
Consumentenproduct
In 2024 zal AI zich verder vestigen als consumentenproduct. Dat wordt dik onderstreept door de 100 miljoen wekelijkse gebruikers van ChatGPT. De slimme contentgenerator graaft zich dieper in organisaties via de smartphones en laptops van medewerkers. Zo is een simpele op maat gemaakte GPT nu al binnen 10 minuten gecreëerd. Even een naam, icoontje en opdracht geven, terwijl de specifieke knowledge base wordt geüpload. Een slim AI-hulpje beantwoordt vragen voor dat ene project of kan zelfs meeschrijven en programmeren. Het doet denken aan de tijd dat de eerste smartphones en laptops meegenomen werden naar kantoor. Dat leverde alom paniek op, want dat was een flinke stoorzender voor het IT-beleid dat geen rekening hield met verschillende consumentensmaken. Zelfs als IT-managers geen eigen AI-projecten in beheer hebben, doen medewerkers toch een beroep op AI. Dat gaat gepaard met allerlei vragen, risico’s, veranderingen maar zeker ook kansen. Risicobeheerders breken hun hoofd om het hallucinerende karakter van Generatieve AI. Wie weet kunnen zij enigszins opgelucht ademhalen bij de gedachte dat volgend jaar de eerste hallucinatieverzekeringen de markt op komen.
Nieuwe kennisrevolutie
Spraakassistenten zoals Alexa maakten jaren geleden een valse start. Deze stemgestuurde apparaten faalden, omdat de reacties en antwoorden veel te beperkt waren. Elke vraag vergde een aparte antwoordapplicatie. Deze arbeidsintensieve aanpak is nu verleden tijd met de inzet van zogeheten Large Language Modellen (LLM’s). Deze nieuwe grote taalmodellen beantwoorden vragen over hun trainingsdata en voor de gebruiker lijkt het alsof ze kunnen redeneren als een mens. Ze verwerken zelfs actuele informatie.
De verandering van de gebruikersinterface wordt nu werkelijk in gang gezet. Denk aan OpenAI’s ChatGPT chatvenster of de voice interface die nu ook toegankelijk is voor gebruikers van de gratis ChatGPT versie. Zo verandert onze manier van kennis opbouwen, verspreiden en consumeren. Er is sprake van interactieve zoek- en leeropdrachten. De passieve podcast maakt plaats voor een gesprek met de content. Ook samen programmeren met de AI-tool wordt gemeengoed.
Groene AI
De significante groei van AI-gebruikers zorgt eveneens voor een flinke energieconsumptie. Eerder ging de aandacht vooral uit naar de energiekosten van het trainen van een model. Zo wordt de CO2-uitstoot van een ChatGPT trainingsronde geschat op zo’n 500 ton. Dat zijn ongeveer 1000 auto’s die ieder 1000 kilometers rijden. Dit alles valt volledig in het niet bij de massale omarming van AI-tools. Naar schatting kost een vraag stellen aan ChatGPT tien tot twintig keer meer energie dan diezelfde vraag stellen aan Google. Afgelopen oktober was de voorspelling van PhD-kandidaat Alex de Vries aan de VU van Amsterdam nog wereldnieuws. Hij voorspelde dat de AI-sector in 2027 net zoveel energie zal gebruiken als heel Nederland. Eerder deed de wetenschapper onderzoek naar het energieverbruik van blockchain en crypto. Nu heeft De Vries besloten zich te richten op het energieverbruik van AI. Ook adjunct-hoogleraar Luís Cruz van de TU-Delft heeft zijn vizier gericht op het opleiden van de nieuwe generatie IT-professionals in groene AI. Zijn advies is om niet altijd alle data te gebruiken simpelweg omdat het kan. Hertrain modellen als ze af zijn. Cruz wil bedrijven met relevante kennis een groene AI-pijplijn laten bouwen. De duurzame en prijsbewuste IT-manager doet er goed aan nu al te investeren in die groene AI-kennis.
Aan het begin van het huidige AI-tijdperk is het voor AI-wetenschappers één groot avontuur. Volgens hen is dat omdat er zoveel onverwachts gebeurt. De gemakkelijkste voorspelling is dan ook het onverwachte te verwachten. Dat vraagt om nóg meer aanpassingsvermogen van de IT-manager.
Thijs Pepping is trendanalist van het Verkenningsinstituut Nieuwe Technologie (VINT) van IT-dienstverlener Sogeti
Lees ook:
- Lang leve AI, maar hoe bescherm je je organisatie tegen de risico’s?
- Mensen worden meer mens, dankzij AI
