Jumbo supermarkten krijgt een formele waarschuwing van de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) vanwege het gebruik van gezichtsherkenning. Dit staat sinds december 2019 uit, maar de winkelketen had het plan het toch weer te gaan gebruiken.
Jumbo wilde met gezichtsherkenning winkelbezoekers en personeel beschermen. Verder moest het winkeldiefstal tegengaan. Het systeem was gekoppeld aan camera’s bij de ingang van de winkel.
Geregistreerd
Bij de ingang werd het gezicht van elke klant die de winkel binnenstapte geregistreerd en vervolgens vergeleken met een databank met gezichten van mensen die eerder een winkelverbod kregen. Volgens de keten was het wel zo dat de gezichten van mensen zonder winkelverbod binnen een paar seconden werden gewist.
Hiervan kwamen vorig jaar december al snel signalen uit de media. Dit was voor de AP aanleiding om informatie op te vragen bij de eigenaar van de supermarkt. Twee dagen later schakelde Jumbo het systeem zelf uit. Maar in de aan de AP geleverde documenten schrijft de ondernemer dat hij de wens heeft het systeem weer in te schakelen.
Gezichtsherkenning verboden
Het oordeel van de Autoriteit is helder. “Het mag niet gebeuren dat deze supermarkt, of een andere winkel in Nederland, zomaar gezichtsherkenning inzet”, zegt AP-vicevoorzitter Monique Verdier. “In de meeste gevallen is gebruik van deze techniek buiten de huiselijke sfeer dan ook verboden. En dat is niet voor niets.”
Verdier stelt dat gezichtsherkenning wandelende streepjescodesmaakt van klanten. “Elke keer als jij een winkel, stadion of evenementenhal met gezichtsherkenning binnenstapt, scant dat systeem jouw gezicht. Zonder dat te vragen. Door jouw gezicht in een zoekmachine te stoppen, zou zo’n systeem bovendien zó jouw gezicht kunnen koppelen aan je naam en andere gegevens. Bijvoorbeeld via een socialemediaprofiel. Zo’n systeem kan vervolgens bepalen wat het met die streepjescode moet. Ben jij een verdachte? Ben jij interessant als klant? En is het waardevol jouw koopgedrag in de gaten te houden om een profiel van te maken? Hangen we het land vol met gezichtsherkenningscamera’s, dan zijn we allemaal continu te volgen.”
Twee uitzonderingen
Gezichtsherkenning gebruikt biometrische gegevens om iemand te identificeren. Dat is verboden, op twee uitzonderingen na.
De ene is dat de gefilmde mensen uitdrukkelijke toestemming geven. Klanten werden volgens de Jumbo wel gewaarschuwd dat de supermarkt gezichtsherkenning gebruikte. Maar volgens het AP is er van van uitdrukkelijke toestemming geen sprake. “Het simpelweg binnenstappen van de supermarkt, onder het mom van “wie zwijgt stemt toe”, telt niet als toestemming”, zegt Verdier.
De andere uitzondering is als gezichtsherkenning noodzakelijk is voor authenticatie of beveiliging, maar alleen waar het gaat om een zwaarwegend algemeen belang. De supermarkt vindt dat daarvan sprake is. De AP constateert dat dat niet zo is.
Verdier: “Bij de wet staat als enige voorbeeld de beveiliging van een kerncentrale. Die lat ligt dus hoog. Het voorkomen van winkeldiefstal is iets héél anders dan het voorkomen van een kernramp.”
Lees ook:
- Gezichtsherkenningssoftware Clearview blijkt ook in gebruik in Nederland
- What is the future of digital transformation and how to plan for it?
