Nederlandse gemeenten maken zich steeds meer zorgen over hun afhankelijkheid van Microsoft. De Amerikaanse techgigant is diep verweven in de dagelijkse bedrijfsvoering van vrijwel alle lokale overheden. Binnenlands Bestuur heeft onderzocht hoe groot deze afhankelijkheid is en welke risico’s dit met zich meebrengt.
Microsoft als onmisbare schakel
https://www.binnenlandsbestuur.nl/digitaal/er-mag-niets-met-microsoft-gebeuren-want-dan-hebben-we-een-probleemUit het onderzoek blijkt dat alle ondervraagde gemeenten gebruikmaken van Microsoft-producten zoals Office 365, Teams, Azure en Windows. Sommige, zoals Den Haag, beschouwen deze software als een onmisbaar onderdeel van hun digitale infrastructuur. De coronapandemie heeft deze afhankelijkheid alleen maar versterkt. Alternatieven lijken er nauwelijks te zijn.
Overstap
Slechts negen procent van de gemeenten acht een overstap naar een andere leverancier haalbaar, maar erkent tegelijkertijd dat dit complex en kostbaar is. Gemeenten zoals Utrecht en Delft benadrukken dat veel applicaties specifiek zijn afgestemd op Microsoft-software en dat de Microsoft-cloud de enige is die door de Rijksoverheid wordt goedgekeurd. Hoewel opensource-oplossingen theoretisch een alternatief vormen, vrezen gemeenten voor hoge implementatiekosten en een gebrek aan expertise.
Vendor lock-in en stijgende kosten
Veel gemeenten voelen zich gevangen in een zogeheten vendor lock-in, waarbij overstappen praktisch onmogelijk is zonder grote financiële en operationele gevolgen. Dit wordt door Amstelveen als een belangrijk risico genoemd. Daarnaast baren de oplopende kosten zorgen. Slechts vijf procent van de gemeenten zegt zich hier geen zorgen over te maken, terwijl 44 procent expliciet aangeeft dat prijsstijgingen een knelpunt vormen. Het GT Microsoft-Framework van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) biedt weliswaar enige zekerheid tot 2027, maar daarna blijven de prijzen onvoorspelbaar.
Bezorgdheid
De Cloud Act, een Amerikaanse wet die Microsoft verplicht om data van Europese klanten te overhandigen aan de Amerikaanse overheid, baart veel gemeenten zorgen. Tilburg noemt dit een serieus risico, en een anonieme gemeente stelt dat Microsoft hier geen sluitend antwoord op heeft. Slechts zeven procent van de ondervraagde gemeenten maakt zich hier geen zorgen over.
Europees alternatief
Meer dan een derde van de gemeenten (35 procent) vindt zichzelf te afhankelijk van Microsoft en zou graag een Europees alternatief zien. Noardeast-Fryslân wijst erop dat monopolistische marktpartijen potentiële concurrenten opkopen, waardoor de keuzevrijheid ontbreekt. Eindhoven pleit voor een minder eenzijdige afhankelijkheid van één leverancier. Toch blijft een volwaardig Europees alternatief een utopie. Mocht zo’n aanbieder toch beschikbaar komen, dan geeft 37 procent van de gemeenten aan hier de voorkeur aan te geven.