Het Rijk huurt volop ict-freelancers in, en dat kan de instellingen duur komen te staan. Overheidsinstellingen maken namelijk zoveel gebruik van extern IT-personeel dat ze ervan afhankelijk worden. De afdelingen ict, hr en inkoop werken daardoor vaak langs elkaar heen, en dat maakt de problemen alleen maar groter.
Volgens een rapport van AbdTopconsult: ‘Grip op ICT-inhuur’ kan de inhuur van extern ict-personeel destructief worden als overheden te veel afhankelijk worden van deze krachten. Er bestaat zelfs de dreiging dat ze ‘uiteenvallen’ door externen. Volgens de schrijvers van het rapport zit het Rijk daarmee in de gevarenzone.
Demissionair staatssecretaris Alexandra van Huffelen van Digitalisering neemt de conclusies over in haar Verzamelbrief Digitalisering. Daarin stelt van Huffelen dat overheidsinstellingen momenteel veel te makkelijk ict’ers inhuren. Zeker 42 procent van de inhuur van freelancers zit in de ict-hoek. Daarbij gaat het niet om losse klussen, maar om werkzaamheden aan dagelijkse operaties. Driekwart van de ingehuurde ICT’ers werkt aan dit soort klussen. Slechts een kleine procent geeft strategisch ict-maatwerkadvies.
Alle ministeries samen hebben ongeveer tienduizend eigen ict-medewerkers in, terwijl de externen uitkomen op rond de achtduizend. Per persoon gaat het om klussen van rond de 34 uur per week.
Explosieve stijging
Sinds 2016 stijgt volgens het rapport de externe inhuur explosief: bijna drie keer zoveel. De helft van hen bouwt applicaties of helpt mee met de uitvoering van lopende zaken. Dit is ongeveer de helft van de ict-inhuur. Wat salaris betreft gaat het meestal (80%) om tariefklassen tussen de 75 tot 125 euro per uur.
Al die externe inhuur maakt eigen kennis en kunde bij de Rijksoverheid schaars goed. Daarbij is de kennisoverdracht gebrekkig te noemen. de rapportschrijvers waarschuwen dan ook dat deze ‘gemaksgreep’ de ontwikkeling van een goede scoutingstrategie belemmert. En dat is slecht nieuws, zeker omdat een goede samenwerking van interne en externe medewerkers vaak ontbreekt. Daardoor regeert de waan van de dag, Mede daardoor werken de afdelingen ict, hr en inkoop nogal eens langs elkaar heen. Ontschotten is dus het grote advies.
Het blijkt uit het onderzoek bovendien een fabeltje te zijn dat instellingen geen eigen personeel kunnen krijgen of vasthouden door slechte arbeidsvoorwaarden. Het grootste deel van de functies op ict-gebied heeft namelijk een marktconform salaris en arbeidsvoorwaarden.
Destructieve inhuur
Destructieve inhuur ligt op de loer als het probleem niet snel wordt aangepakt. Volgens de rapportschrijvers moeten ict-afdelingen van departementen veel meer aandacht besteden aan het helder krijgen van wat hun kerntaken zijn. Nu is daar veel te weinig aandacht voor. Voor alle departementen als geheel geldt dat ze zich veel te weinig afvragen wat ze voor een goede uitvoering van hun kerntaken in eigen huis nodig hebben.
Het ontbreekt daarbij ook nog eens aan een goede werkplanning. Met als gevolg dat veel overheidsinstellingen geen idee hebben wat de oorzaak is pieken in het werk. Daardoor kunnen ze onvoldoende anticiperen, en dus grijpen ze weer naar externe. Ook wordt geen rekening gehouden met mogelijke nieuwe wensen vanuit de politiek. Evenmin hebben ze een goed beeld van hoe hun eigen feitelijke capaciteit eruitziet.
Oorzaak van dit alles? Echte samenwerking in een complex ict-landschap en falend personeelsbeleid. De overheid weet zichzelf slecht te verkopen als werkgever. En dus kijken ict’ers niet naar de overheid als ze op zoek zijn naar werk. En ervaren ict’ers zien overheidsinstellingen als werkgever vaak niet staan ondanks dat overheidsinstellingen graag ervaren mensen voor vast inhuren. Ze zijn niet goed in het zelf opleiden en verder ontwikkelen van hun medewerkers.
De overheidsinstellingen laten veel potentieel, waaronder vrouwelijke ict’ers onterecht lopen of nemen ze niet aan, met alle gevolgen van dien. En daardoor lopen de problemen steeds verder op. Want intussen wordt de gemiddelde leeftijd van ict’ers bij overheidsinstellingen steeds hoger. Die is nu 48,5 jaar. Verder is 29 procent 55 jaar of ouder. Dat betekent dus dat een derde van hen tussen nu en tien jaar met pensioen gaat.
Het Rijk moet dus dringend iets gaan dien aan de instroom van jonge ict’ers. Deze groep maakt bij overheidsinstellingen slechts acht procent uit van alle medewerkers. Het gemiddelde ligt bij Nederlandse bedrijven op 33 procent ligt.
Lees ook:
- HR-professionals verwachten personeel te verliezen door inflatie