De belangenorganisatie voor een transparante overheid Open State Foundation roept regering en Kabinet op om meer overheidsdata openbaar te maken. Dat staat in een open brief die de groep aan de vooravond van Prinsjesdag en Kamerverkiezingen aan het Kabinet stuurt.
Vooral “data die nodig is voor kiezers om het overheidshandelen te controleren” moet beschikbaar zijn voor iedereen, zo schrijft de groep. “Dit stelt kiezers in staat om geïnformeerde keuzes te maken. Het is essentieel voor het functioneren van democratie en het toekomstbesteding maken van de democratie.”
Overheidsdata snel gepubliceerd
Het gaat vooral om open data met gegevens over verkiezingen, besluitvorming en financiële data. Bij verkiezingen bijvoorbeeld worden kandidatenlijsten nog steeds niet ontsloten als open
data. Uitslagen van verkiezingen worden alleen ruim na afloop gepubliceerd. Volgens Open Data Foundation is het juist belangrijk dat dergelijke data zo snel mogelijk na bekendmaking door de stembureaus gepubliceerd worden.
Bij data over besluitvorming moet minstens de data van de Tweede Kamer zowel historisch als realtime (via een API) beschikbaar komen. “Denk aan handelingen, brieven, stemuitslagen moties en amendementen,” zo licht de brief toe. “De rijksoverheid zou nu al alle overheidsfinanciën, inclusief geldstromen en prestaties, aanbestedingen en subsidies beschikbaar moeten stellen als open data. Daarbij moeten alle uitgaven gekoppeld zijn aan beleidsartikelen in de begroting.”
Gemeenten hebben vooral moeite
Volgens de belangengroep hebben vooral gemeenten en provincies moeite met openbaar maken van data.
Sowieso meldt slechts een op de tien overheidsorganisaties datasets via het rijksportaal data.overheid.nl.
“Hoewel de meeste gemeenten dezelfde taken uitvoeren, verschillen publicaties enorm van elkaar,” stelt voorzitter Arjan El Fassed van Open Data in de brief. “Data is niet gestructureerd of gestandaardiseerd. Dit is een barrière voor hergebruik van overheidsinformatie.”
De belangengroep pleit daarom voor het maken van een ‘enkelvoudige decentrale datalijst’. Daarin staan alle data die gemeenten en provincies met mede-overheden uitwisselen. Vervolgens moeten ze gestructureerd en gestandaardiseerd beschikbaar komen als open data. “Dit is vooral belangrijk omdat veel decentrale overheden informatie moeten aanleveren en uitwisselen,” vindt de belangengroep. “In het Verenigd Koninkrijk wordt al enkele jaren gewerkt met een ‘single data list’. Dit is een lijst van informatie die lokale overheden met de nationale overheid deelt. Dit heeft een positief effect op actieve openbaarheid en het hergebruik van overheidsinformatie.”
BSN-nummer voor overheden
Open Data Foundation pleit verder voor een systeem van basisregistratie van overheden. Net als elke burger zou ook elke overheid een soort BSN-nummer moeten krijgen. Zo kun je in een oogopslag zien welke overheidsinstanties er zijn en waar ze voor dienen. Hiermee kun je snel geldstromen en prestaties van overheden in kaart brengen. Zo’n soort lijst is er momenteel niet maar volgens de belangengroep zou het niet moeilijk zijn om er snel eentje te maken.
“De Rijksoverheid kan bijvoorbeeld gegevens uit het Handelsregister publiceren over alle ingestelde rechtspersonen, openbare lichamen, zelfstandig bestuursorganen, rechtspersonen met wettelijke taak, overheidsstichtingen, staatsdeelnemingen en alle organisaties die onder de Wet normering Bezoldiging topfunctionarissen (semi)publieke sector vallen. Het gaat hier om informatie over publieke en semipublieke instellingen uit een publiek register.”
De groep betreurt het verder nogal dat besluitvorming over het initiatiefvoorstel Wet open overheid is vertraagd met een impactanalyse. “Het ministerie van Binnenlandse Zaken wil helder hebben hoeveel kosten er met de mogelijke wet gepaard gaan en met welke uitvoeringslasten er rekening moet worden gehouden. Open State Foundation is van mening dat dit beter kan worden gedaan door middel van een praktijkbeproeving. Dit betekent dat de Wet open overheid daadwerkelijk uitgevoerd gaat worden bij een gemeente, provincie of overheidsorganisatie die zich vrijwillig aanmeldt. Hierbij wordt proefondervindelijk duidelijk wat de uitvoering van de wet daadwerkelijk gaat betekenen voor de inzet van middelen en resultaten.”
