Blockchain maakt snelle opmars onder de radar

blockchain

“CIO’s moeten zich nu voorbereiden”

Dat blockchain op dit moment minder vaak in het nieuws is dan een paar jaar geleden betekent niet dat de technologie heeft afgedaan. Integendeel. Terwijl op dit moment slechts 3 procent van de CIO’s actief inzet op blockchain, verwacht 60 procent van alle CIO’s er al over drie jaar mee bezig te zijn, zo voorspelt Gartner.

Al een jaar of vijf geleden was Bart Banning, sectoreconoom Transport en Logistiek bij ABN AMRO, een warm pleitbezorger van het inzetten van blockchain in de logistieke sector. Lange tijd leek hij een roepende in de woestijn, maar nu is de omslag toch gekomen. Stokkende vervoersstromen door internationale handelsbelemmeringen en boycots versnelden de transitie – de wereldwijde coronapandemie deed de rest.
Over de hele wereld wordt jaarlijks voor miljarden euro’s aan goederen getransporteerd. 80 procent daarvan wordt, veelal tussen verschillende continenten, vervoerd met (container)schepen. De benodigde administratie en documentatie om dit mogelijk te maken, te monitoren en te administreren, maakt naar schatting ongeveer 20 procent uit van de uiteindelijke kosten van het logistieke proces.

Veilige data-pipeline

Om de supply-chain efficiënter en betrouwbaarder en veiliger te maken, werken logistieke partijen al langer nauw samen met IT-leveranciers. Een voorbeeld daarvan is de samenwerking tussen Maersk Line en IBM. Enige tijd terug alweer creëerden zij het blockchainplatform TradeLens. De achtergrond is helder: als de uitwisseling van data veilig is, kun je alles zonder business- of AVG-zorgen met elkaar delen en de hoeveelheid administratie fors reduceren. Tevens kun je kostbare fouten voorkomen, zoals containers die op het verkeerde schip staan of documenten die zoekraken. En het grote voordeel van blockchain: indien een van de partijen er al in zou slagen een versie aan te passen, dan wordt direct een afwijking met de andere versies geconstateerd. Een andere samenwerking van IBM is die met Walmart en Carrefour, die dankzij het Food Trust Network de producten die bij hen in de schappen komen, kunnen volgen. Alle deelnemers in de keten – van boer tot consument – kunnen het transport, de kwaliteit en de bewerking van levensmiddelen nagaan.

Rol van de CIO

In de praktijk zal het thema blockchain worden opgepakt als project van de CEO of de CFO. Net als bij innovaties uit het verleden – de introductie van de pc, het internet en vormen van mobility – starten experimenten met blockchain vaak buiten de IT-afdeling. De CIO zal daarin mee moeten bewegen, omdat elke business in zekere mate een blockchain-business zal worden. Dat geldt overigens ook voor partijen in de non-profit sector, zoals de gezondheidszorg en de overheid. Zo zette een regio (county) in de Amerikaanse staat Utah blockchain in om lokale verkiezingen betrouwbaar te laten verlopen. CIO’s moeten dus op de hoogte zijn van wat blockchain is en kan en hoe de technologie ingezet kan worden in de organisatie. Blockchain bestaat in principe uit vijf elementen: 1) distributie, 2) encryptie, 3) immutability (onveranderlijkheid), 4) tokenization (het steeds op grote schaal toepassen van tokens) en 5) decentralisatie. Voor een korte omschrijving van de vijf pijlers baseren we ons op de definities die Gartner geeft in The CIO’s Guide to Blockchain.

Vijf pijlers van blockchain

De basis van blockchain is en blijft distributie, het veilig delen van informatie tussen deelnemers die fysiek van elkaar gescheiden zijn en verbonden zijn door middel van een netwerk. Elke deelnemer heeft een complete kopie van een grootboek (‘ledger’) dat bij iedereen wordt geüpdatet bij elke optredende transactie. De encryptie die blockchain gebruikt gaat verder dan de standaardversleuteling. Deelnemers kunnen hun eigen identiteit en alle andere persoonlijke informatie steeds monitoren en slechts met anderen delen wat nodig is voor de transactie. Immutability betekent dat alle transacties veilig (in de vorm van encryptie) ondertekend zijn met vermelding van de exacte tijd. Vervolgens komen ze chronologisch in het grootboek. Deze vermeldingen kunnen niet veranderd worden, tenzij alle deelnemers het daarover eens zijn. Bij tokenization zien we de link tussen blockchain en digitale munteenheden zoals de Bitcoin. Transacties en alle andere interacties in een blockchain kennen een veilige uitwisseling van waarde, die wordt uitgedrukt in tokens. Denk aan ‘munten’ waarmee betaald kan worden (zoals bij cryptocurrencies), maar een token kan ook dienen als ‘bewijs’ van een transactie, of het kan staan voor een aandeel in een asset. Tot slot decentralisatie; zowel de informatie binnen het gezamenlijke netwerk als de manier waarop het netwerk functioneert, worden gehandhaafd door zogenaamde nodes. Wanneer een deelnemer probeert om een nieuw block met transacties aan de blockchain toe te voegen, verstuurt hij het block naar alle nodes op het netwerk. Nodes valideren vervolgens het block op basis van de meegeleverde ‘handtekening’ en transacties. Wanneer dit block is geaccepteerd, slaat de node het op bij de rest van de reeds opgeslagen blocks (een node kan de transactie dus ook weigeren).

Uitdagingen bij blockchain

Een van de uitdagingen bij blockchain is het ontbreken van interoperabiliteit tussen systemen binnen en vooral buiten de eigen organisatie. Ook is wet- en regelgeving nog lang niet ingesteld op de impact van blockchain. Als blockchain de identiteit van deelnemers (inclusief niet-menselijke entiteiten, bijvoorbeeld binnen een IoT-omgeving) bevestigt, transacties valideert en ervoor zorgt dat iedereen betaalt, maakt dit een heel leger aan advocaten, rechters, banken, brokers en andere intermediairs overbodig. Op dit moment echter zijn die nog wel vaak wettelijk vereist. Tot slot speelt op businesslevel de vraag of een zo intensieve samenwerking via blockchain tussen partijen – die soms partners zijn maar op andere momenten concurrent – niet in strijd is met kartelbepalingen.

Lees ook:
  • Blockchain in de zorg – Mooie kansen, maar begin klein
  • Toekomst van de zorg staat op het spel, met een cruciale rol voor IT

Gerelateerde berichten...