Digitalisering en techniek zijn noodzakelijk om nu en in de toekomst kwalitatief goede en kwantitatief voldoende zorg te kunnen leveren. Bij ouderenzorgorganisatie De Zorgcirkel was de digitale vaardigheid nog niet overal even hoog. Wat hebben zij gedaan om medewerkers in beweging te krijgen?
Er zijn drie ontwikkelingen die techniek en digitalisering nodig maken, vertelt Marco Jansen, manager ICT, Informatievoorziening & Innovatie (I.I. en I.). “De eerste is de vergrijzing van de maatschappij; goed voor 5 procent meer cliënten voor De Zorgcirkel per jaar. De tweede is de krappe arbeidsmarkt. Bij De Zorgcirkel staan gemiddeld veertig vacatures voor zorgfuncties open. De derde ontwikkeling is dat ieder jaar opnieuw de tarieven worden verlaagd. We roepen in Nederland om het hardst dat de zorg zo belangrijk is, maar wij moeten dus steeds meer doen voor minder geld.”
Urgentie
Jansen benadrukt dat de raad van bestuur en het managementteam van De Zorgcirkel zeer doordrongen zijn van de noodzaak tot digitalisering en de ondersteuning van zorg door technische middelen. Maar niet iedere medewerker kan mee in die beweging. “Het kost heel veel tijd en moeite maar ook geld om onze medewerkers te trainen en hen te doordringen van de urgentie. De businesscase is bovendien niet positief. Onze financiers sturen ambigu. In de financiering staat de fysieke zorg voorop en niet de ondersteunende technologie.” Maar, vergeleken met pakweg tien jaar geleden is er meer technologie. Ook geeft de instroom van jonge, digitaal vaardiger medewerkers een positieve impuls. Net als de coronacrisis, die medewerkers dwong om zorg op afstand te gaan leveren.
Inhaalslag
Uit extern onderzoek blijkt dat een op de vijf zorgmedewerkers in Nederland niet voldoende digitaal vaardig is. Voor De Zorgcirkel zou dat dan om ongeveer 800 medewerkers gaan.
Dit leidt tot inefficiënt werken en fouten in het werk, maar ook voor schaamte en ongemak bij medewerkers. Met het project Digivaardig wil De Zorgcirkel een inhaalslag maken en zogenoemde digistarters binnen een jaar digitaal bijspijkeren. Medewerkers die zich al wel thuis voelen in het werken met digitale middelen en techniek worden opgeleid tot digicoaches, die de digistarters gaan begeleiden. In een jaar tijd hebben zich 120 medewerkers aangemeld als digistarter en daarnaast nog eens 40 mensen als digicoach.
Aanjagers
Sturen op targets is eveneens een middel dat ze gaan inzetten. Techniek is een hulpmiddel, dus sturen op targets lijkt vreemd, maar je maakt dingen helder, legt Jansen uit. “Je kunt bijvoorbeeld afspraken maken over het aantal medicijndispensers dat je als zorgteam gaat inzetten bij cliënten. Lukt dat niet, dan kun je met elkaar in gesprek over het waarom.” Maar, werken met techniek vraagt om draagvlak, benadrukt hij. “Teams moeten wel kunnen bepalen aan welke targets ze zich willen committeren. Voor draagvlak bij cliënten zijn de teams ook enorm belangrijk. In ieder team moeten eigenlijk aanjagers zitten, anders komt het niet van de grond. Er zijn gelukkig verschillende medewerkers wél enthousiast over techniek.”
Digitale gegevensoverdracht
Hoge verwachtingen heeft hij van het intensief samenwerken met partners in de regio. Bijvoorbeeld in het project digitale gegevensoverdracht, dat in 2020 is gestart. eOverdracht gaat ervoor zorgen dat geen zorgverlener straks nog met een dossier onder de arm naar een andere afdeling of andere zorgorganisatie in de regio hoeft. Alles gaat in de nabije toekomst digitaal. Naast De Zorgcirkel, Omring, Dijklander Ziekenhuis en Noordwest Ziekenhuisgroep zijn recent Evean, Magenta, Zorggroep Samen en Vrijwaard aangehaakt. Jansen: “Met eOverdracht en straks de persoonlijke gezondheidsomgeving (PGO) willen we de juiste informatie op de juiste plek kunnen opvragen. De grootste hobbel is dat de landelijke standaarden, MedMij, nog niet helemaal klaar zijn en nog in de praktijk beproefd moeten worden.”
Pragmatisch
En ten slotte is het soms ook gewoon een kwestie van de dingen een beetje pragmatisch houden. Van een collega van een andere zorgorganisatie kreeg Jansen een goede tip. “Mensen blijven vaak automatisch alles printen als ze een printer hebben. Bij die organisatie hebben ze daarom de helft van de printers weggehaald. Wij hebben in het coronajaar al een reductie van een miljoen printjes weten te realiseren. We gaan nu ook de printers vervangen waardoor we nog eens 30 procent reductie verwachten. Mensen moeten daardoor wel digitaal gaan werken. En het is nog eens duurzaam ook.”
Innovatieve middelen bij De Zorgcirkel
Beeldbellen Verschillende technieken vormen een deel van de oplossing. Beeldbellen is weliswaar aan een opmars bezig, maar om het voor senioren gemakkelijk te maken om te gaan of blijven beeldbellen, is er bij De Zorgcirkel in 2020 een seniorentablet geïntroduceerd. Jansen: “Niet stuk te krijgen en bovendien heel simpel te bedienen met maar één knop.”
Cliëntportaal De coronacrisis heeft ervoor gezorgd dat 40 procent van de cliënten en/of hun naasten in 2020 actief gebruikmaakte van het cliëntenportaal. Een forse stijging in vergelijking met de jaren ervoor toen het rond de 5 procent schommelde. De Zorgcirkel wil graag aanhaken bij de verdere ontwikkeling naar een persoonlijke gezondheidsomgeving (PGO).
Leefstijlmonitoring Met leefstijlmonitoring (sensoren) krijgen familieleden of naasten van zelfstandig wonende cliënten een signaal als vader of moeder al een tijdje afwijkt van het normale bewegingspatroon. Zo kan voorkomen worden dat iemand bijvoorbeeld na een val in huis lang op hulp moet wachten.
Innovatieve robots Een mooie innovatie zijn de zorgrobots om de dag te structureren of mensen gezelschap te houden. Voordat je een zorgrobot bij een cliënt introduceert, moet je een goede inschatting kunnen maken van de meerwaarde voor de cliënt. Wijzen op de voordelen is ook weer een manier om draagvlak voor dergelijke innovaties te realiseren, vertelt Jansen. “Zo’n robot kan bijvoorbeeld ook heel leuk zijn voor de kleinkinderen die op bezoek komen. Bij een andere zorgorganisatie bleek dat kleinkinderen zo’n robot geweldig vinden en hoe fijn is het dan als oma of opa er ook nog baat bij heeft. We kunnen nog veel meer laten zien waar de voordelen zitten.”
Medicijndispenser Een automatische medicijndispenser is heel efficiënt, want je hoeft niet meer langs bij de cliënt, maar het is ook een belangrijk middel om medicatieveiligheid te verhogen. Jansen: “Artsen, wijkverpleegkundigen, verzorgenden, het is voor iedereen wennen dat een medicijndispenser aantoonbaar veiliger zorg biedt dan handmatig medicatie versterken.”
Lees ook:
- De werkplek van de toekomst voor ziekenhuizen
- Zorg en patiënten moeten met veel meer data leren omgaan
