3min Security

Toezichthouder CTIVD kritisch over uitvoering nieuwe inlichtingenwet

Toezichthouder CTIVD kritisch over uitvoering nieuwe inlichtingenwet

De dienst die de veiligheidsdiensten controleert, de CTIVD hekelt de half jaar oude WiV, de wet op de Veiligheidsdiensten. Vooral in de handhaving ontbreekt het een en ander. Hierdoor wordt bijvoorbeeld de bewaartermijn overschreden.

Volgens de Commissie van Toezicht op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CTIVD) moeten zowel de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) als de Militaire Inlichtingen en Veiligheidsdienst (MIVD) fundamentele stappen zetten.

Dat betekent bijvoorbeeld dat essentiële waarborgen voor de rechtsbescherming van de burger vaak nog missen. De technische systemen zijn ook nog niet goed ingericht. Instrumenten voor de verplichte interne controle ontbreken helemaal. Dat laatste betekent dat effectief extern toezicht door de CTIVD zelf niet eens van de grond komt.

De diensten moeten volgens de waakhond op korte termijn concrete stappen zetten om alsnog aan die eis te voldoen. De permanente verplichting tot databeperking noemt de waakhond nog ‘werk in uitvoering’. Gegevens moeten ‘zo gericht mogelijk’ worden verworven en zo spoedig mogelijk worden beperkt tot die gegevens die de diensten daadwerkelijk nodig hebben.

Dit moet zorgen dat ‘zo min mogelijk inbreuken plaatsvinden’ op de persoonlijke levenssfeer van burgers. Het gaat dan vooral om mensen op wie de inzet van de bevoegdheid niet is gericht, maar waarvan de gegevens wel zijn opgeslagen.

 

Niet voor het eerst

De dienst komt niet voor het eerst met zulke kritiek. In augustus leidde de waakhond ook al de noodklok. De CTIVD vond ook toen al dat inlichtingendiensten juist gericht informatie moetsen ‘tappen’. Dit moet de sleepnetmethode voorkomen.

Verder is de eis van gericht tappen alleen gezet bij een aantal bevoegdheden van de geheime diensten. De CTIVD vindt dat dit juist voor alle bevoegdheden van de diensten zou moeten gelden.

De Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten 2017 (Wiv 2017) trad op 1 mei 2018 in werking. De AIVD en MIVD moeten vanaf die datum voldoen aan de eisen die de wet stelt. Het invoeren is veelomvattend. Niet alleen de werkprocessen maar ook moet vaak het hele beleid worden aangepast.
De CTIVD deed vanaf 1 mei 2018 onderzoek naar de werking van de wet. De nadruk ligt daarbij op de speerpunten uit
het politieke en maatschappelijke debat.

Bevoegdheden

De kritiek komt nadat het kabinet begin deze week anl aankondigde twee extra waarborgen te maken in de Wet op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten. Ze waren al eerder vastgesteld naar aanleiding van de uitslag van het raadgevend referendum van 21 maart 2018.

Het gaat vooral om de verplichting voor de inlichtingen- en veiligheidsdiensten om hun bevoegdheden zo gericht mogelijk in te zetten. Dit zijn bijvoorbeeld strengere voorwaarden om gegevens te mogen verwerven.

In de tweede plaats regelt de wetswijzing een versnelde weging van samenwerking met buitenlandse diensten. Deze weging wordt bijna anderhalf jaar vervroegd en moet op 1 januari 2019 zijn afgerond.

Naar aanleiding van het rapport van de CTIVD belooft het Kabinet beterschap. Wat dat concreet inhoudt is nog niet duidelijk. Critici van de wet stellen dat dit precies aanduidt waar ze destijds zo op tegen waren.